کودکان و سفرهای خانوادگی

  

حمیرا محب علی -کارشناس ارشد برنامه ریزی توریسم 

آغاز فصل سفرهای خانوادگی معمولا با  تعطیلی مدارس همراه است.سفرهای خانوادگی ، سفرهایی است که گاه کودکان در شکل گیری آن نقش مهمی دارند. به طور معمول میزان رضایت یک کودک از یک سفر گروهی ، می تواند سرنوشت سفر را برای مابقی اعضا گروه ، خوب یا بد تعریف کند . این موضوع در شرایط فرزند سالاری امروز برای همه قابل لمس است. اما توجه به چند نکته در اجرای سفرهای خانوادگی  اهمیت دارد :
سفر نوعی مکاشفه است برای همه افراد حتی اگر به مقصدی چندین بار سفر کنیم. در سفر تغییر اتفاق می افتد و تغییر می تواند فرصت های خوبی را برای کشف چیزهایی جدید و یا شکل گیری احساسات جدید در اختیار گردشگر قرار دهد. برای کودکان، این مکاشفه ، سطحی تر اما تاثیر گزارتر است چراکه بسیاری چیزها را برای بار نخست تجربه می کنند و تجربه هر اتفاقی برای بار نخست می تواند سرنوشت گرایش و تمایل به آن رخداد را گاه تا آخر عمر برای کودک رقم بزند.
از طرفی سفر در تعریف گردشگری هم ، تمام مراحل برنامه ریزی تا مرور خاطرات را شامل می شود. بنابراین مسیر در سفر ، بخشی جدایی ناپذیراز سفراست .
به طور کلی دو گروه از مسیر، به عنوان بخشی از سفر لذت می برند.گروه اول ،گردشگران عاشق سفر هستند و گروه دوم کودکانی که مسیر سفر و حتی نوع استفاده از وسیله نقلیه برایشان از هیجان بسیار برخوردار است و در بیشتر موارد با همان حس تجربه های نخستین همراه است.
این نخستین تجربه ها است که فرصت خوبی را برای بزرگترها ایجاد می کند تا در برنامه ریزی های خود، به آموزشهای غیر مستقیم به کودکان فکر کنند. 

آمادگی پیش از سفر برای کودکان

کشف اتفاقات جدید در سفر برای کودک همیشه با سوالات بسیاری همراه است. کودکان از پیش از ترک خانه ، معمولا پرسشهایی کودکانه دارند؟ کجا می رویم؟ برای چه می رویم؟ با چه کسانی می رویم؟ کجا اقامت می کنیم؟ چه می خوریم؟ چه چیزی با خود بیاورم؟ آنجا ، برای من چه می خرید؟
و...اگر چه  پرسشهای کودکان با این مفاهیم، ساده به نظر می رسد اما تمام این پرسشها در حوزه گردشگری قابل پاسخ و قابل تعریف هستنئد و می توان طوری به کودکان پاسخ داد که بسیاری از ندانسته ها را یاد بگیرند. برای این منظور وپیش از سفر باید:

- به پرسشهای کودکان احترام بگذاریم و پاسخ هایی بدهیم که دور از واقعیت نباشد و ذهن کودک را برای پرسشهای بیشتر آماده کند.

- قبل از سفر به کودکان بیاموزیم که سفر به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می شود که  از مرحله تصمیم برای سفر تا بازگشت به خانه و یادآوری خاطرات را شامل می شود و کودک در تمام این مراحل حق دارد به تمامی کنجکاویهایش با نظارت بزرگترها پاسخ دهد.

- به کودک بگوییم ، جایی که به آن سفر می کنیم کجاست؟ چه آب و هوایی دارد و در آن آب و هوای خاص چگونه باید از خود مراقبت کنیم.

- به کودک بگوییم جایی که به آن سفر می کنیم کجای نقشه ایران یا جهان قرار دارد و نشان دهیم که در سفر چه قدر از شهر خود فاصله می گیریم. کودکان معمولا نقشه را دوست دارند، اگرچه مقیاس را نمی شناسند و گاه نقشه را اصلا نمی فهمند اما همین نشناختن و درک نکردن هم به آنها کمک می کند که بدانند در سفر به نقشه نیاز است. از طرفی داشتن نقشه برای آنها حس خوبی از بزرگ شدن به همراه دارد.

- تصویری واقعی از مقصد به کودک بدهیم. مثلا اینکه جایی که به آن سفر خواهیم کرد جنگلی است یا کویری است ، کوهستانی است یا ساحلی است و...

- به کودک بگوییم که احتمالا چه نوع جانورانی در آن محیط زندگی می کنند؟
    چه گیاهانی در آن محیط وجود دارد و خصوصیت آنها چیست؟
    چه پرندگانی را ممکن است ببینیم و...

- به کوکان بگوییم جایی که به آن سفر می کنیم چه مردمانی دارد . چگونه زندگی می کنند. با چه لهجه ای صحبت می کنند و در مجموع زندگی آنها با ما تفاوت های گاه بسیاری دارد

- به کودکان بیاموزیم که تفاوتهای بین زندگی و محیط زندگی مردمی که به شهر یا محل زندگی آنها سفر می کنیم بسیار زیاد قابل احترام است و ما حق نداریم کسی را به خاطر این تفاوتها سرزنش کنیم یا آنها را مسخره کنیم و یا به آنها بخندیم.

- به کودکان بیاموزیم که این تفاوتها بسیار با ارزش است و اگر این تفاوتها نبود سفر فایده ای نداشت. 

منبع: گردشگری و کودک

تاثیر موسیقی بر افزایش هوش

 موسیقی هوش شما را بیشتر می کند

فرانسیس اچ راچر
دانشکده روانشناسی دانشگاه وسیکانسین
ترجمه سودابه سالم 

موسیقی از اولین نغمة لالایی مادر، در رشد ذهنی کودکان نقش بازی میکند. موسیقی از تجربیات در خانواده، از رسانههای مختلف و بخشی از عبادات مذهبی و به عنوان یک موضوع درسی و در بازیهای کودکانه وارد زندگی کودک میشود. تحقیقات اخیر نشان میدهد که موسیقی علاوه بر ارزش وسیع اجتماعی، نقش مهمی در رشد ذهنی کودک دارد: چنانچه کودکان از سنین خردسالی با موسیقی سر و کار داشته باشند، این امر در سازماندهی دستگاه مرکزی اعصاب آنها اثر میگذارد و بنابراین، میتواند به عنوان وسیلة موثری برای تربیت دوران کودکی مورد استفاده قرار گیرد.

یادگیری بسیار زود شروع میشود ـ حتی قبل از تولد
مطالعات در سراسر جهان نشان میدهد که تحریکات اولیه برای رشد مغز بسیار اهمیت دارد. یک محیط سرشار از تحریکات مناسب، باعث تقویت ارتباطات عصبی میشود که در مغز کودکان شکل میگیرد. مطالعات بر روی جانوران نیز این ارتباط وسیع را نشان میدهد. برای مثال، ویلیام گرینوگ William Greenough ـ از دانشگاه ایلینویز، دو گروه از موشها را مورد آزمایش قرار داد. گروه اول در محیطی با تحریکات مناسب صوتی و گروه دوم در قفسهای استاندارد با صداهای معمولی و یکنواخت. حیواناتی که در محیط اول بودند در میان سلولهای مغزشان 25% بیشتر ارتباط برقرار گردید.
ماحصل کلام این که مغز از ابتدای رشد بسیار سازشپذیر و انعطافپذیر است.
این امر ما را در برابر امکانات بیشمار و نیز مسئولیتهای سنگینی قرار میدهد. در اینجا زمان نقش حساسی بازی میکند. هنگامی که در رشد طبیعی اختلالی وجود داشته باشد، ارتباطات عصبی بخوبی صورت نمیگیرد. درواقع، شواهد فزایندهی بسیاری مؤید این است که رشد ذهنی و یادگیری تحت تأثیر تجربیات قرار دارد، حتی تجربیات قبل از تولد. آزمایشهای فراصوتی (سونوگرافی) ـ Ultrasound Recording ـ نشان میدهد که «نرون»هایی که در رحم مادر رشد میکنند از هفتهی هفتم حاملگی شروع به تقسیم شدن میکنند. به نظر میرسد که تجربه میتواند از آغاز چنین فرایندی بر روی رشد مؤثر باشد.
دادههای آزمایشگاهی تأیید میکنند که یادگیری میتواند در رحم مادر نیز صورت گیرد. برای مثال، مطالعات نشان میدهد که کودکی که تازه متولد میشود در ارتباط با صداهایی که در زمان حاملگی مادر شنیده است عکسالعمل نشان میدهد.
این شواهد علمی ـ و شواهد زیاد دیگری که از حوصلهی این مقاله خارج است ـ ما را به نتیجهی واحدی میرساند: چگونگی رشد ذهنی و یادگیری کودکان بستگی به طبیعت و تربیت دارد.
ممکن است که طبیعت حد بالایی برای رشد برقرار کرده باشد، اما، تربیت است که تعیین میکند آیا فرد میتواند به این حد برسد یا خیر.

نقش موسیقی در رشد مغز
چرا والدین و معلم کودک را از تجربهای محروم میکنند که نشان داده شده است میتواند به رشد ذهنی او کمک کند؟ تحقیقات جدید نشان میدهد که آموزش موسیقی در سنین خردسالی میتواند در رشد اتصالات عصبی neural connection ـ موثر باشد، اتصالاتی که برای درک پیچیدگیهای ریاضی و مفاهیم علمی لازم است. این تحقیقات بین آموزش موسیقی و دیگر توانائیها شناختی، به ویژه تواناییهای فضایی، رابطهی مهمی را نشان میدهند.
منظور از توانائیهای شناختی، استدلال تجریدی است که برای درک روابط بین اشیا بکار میرود ـ مثلا هنگامی که میخواهیم کسری را محاسبه کنیم و یا شطرنج بازی کنیم.
به گروهی از کودکان سه ساله آموزش موسیقی با اُرگ ـ Piano Keyboard ـ داده شد.
پس از شش ماه، تواناییهای شناختی آنها پیش از دیدن دورهها ـ pre-testiny ـ و بعد از دیدن دورهها ـ post - testiny ـ اندازهگیری شد. نمرات این گروه از کودکان با سه گروه دیگر از کودکان مقایسه شد: گروهی که درسهایی در مورد کامپیوتر گرفتند، گروهی که گاهگاهی در دورههای آواز خواندن جمعی شرکت داشتند و نیز گروه چهارمی که هیچگونه آموزش خاصی نداشتند. با این که نمرات اولیة هر چهار گروه تفاوت چندانی را نشان نمیداد، ولی، بعد از گذراندن دوره، نمرات گروه اول به طور چشمگیری از سه گروه دیگر بالاتر بود. این تفاوتها در زمینة هوش نظری، استدلال فضایی ـ زمانی بودند.
در تأئید چنین دادههایی، «مارتین گاردینر» ـ Martin Gardiner ـ و همکاران دانشگاهی او با تحقیقات خود نشان دادند که آموزشهای ابتدایی در موسیقی و هنرها میتواند بر روی نمرات خواندن و ریاضیات کودکان مؤثر باشد. دیگر تحقیقات نیز اثرات مشابهی را نشان داده است. درواقع، نتایج بهدست آمده در مورد کودکانی که در مدارس موسیقی مجارستان پذیرفته شدهاند نیز مبین انعطافپذیری آنان در یافتن مهارتهایی در ریاضیات و زبان میباشد که این گزارشها در چندین دهه تأئید شده است.
تمامی این یافتهها بدین معنی است که آموزش ابتدایی میتواند در رشد مغز مؤثر باشد و این تأثیر بیش از تأثیر آموزش خواندن به کودکان میباشد. به نظر میرسد که موسیقی، بویژه، به شکلگیری اتصالات عصبی لازم برای فعالیتهای علمی کمک میکند. البته بسیاری از والدین و مربیان، به صورت تجربی، سالها به چنین نظریاتی دست یافته بودند، اما، تنها در چند دهة اخیر است که تحقیقات علمی نیز این امر را تأئید کرده است.
درواقع، تحقیقات اخیر تأثیر موسیقی بر روی رشد شناختی حیوانات را نیز نشان داده است.
موشهایی که به طور وسیعی در معرض دریافت اصوات موسیقی ـ Complex music ـ قرار گرفتند (روزی 12 ساعت طی چند ماه)، در آزمون مارها بسیار بهتر از موشهایی رفتار کردند که در معرض اصوات غیرموسیقیایی و یا سکوت قرار داشتند. محققین به این نتیجه رسیدهاند که منطقهای از مغز که اختصاص به یادگیری شناختی دارد، با شنیدن موسیقی به طور مؤثری رشد مییابد. حالا میتوانید تصوّر کنید که تأثیر آموزش موسیقی بر روی کودکان ما چه میتواند باشد!

موسیقی به عنوان یک تجربة آموزشی
گرچه تحقیقات نشان داده است که حتی شنیدن موسیقی نیز بر روی هوش انسان تأثیر دارد، اما، قویترین تأثیرات موسیقی از شرکت فعال در ساختن موسیقی بهدست میآید. کودکانی که آموزش موسیقی میبینند به احتمال زیاد، از آنهایی که فقط موسیقی را منفعلانه میشنوند بیشتر سود خواهند برد. واضح است که تحریکات شناختی در خلال آموزش موسیقی به سطح بالایی میرسد.
آموزش موسیقی برای کودکان بندرت «خشک و خستهکننده» است. آموزش موسیقی معمولاً توأم با شادی است. ولی، این فعالیت در عین حال توأم با چالشی در تواناییهای شناختی است.
از این گذشته، کودکی که بر روی مسألة ریاضی کار میکند معمولاً برای مدت طولانی فقط مینشیند و فکر میکند و تنها با مداد و کاغذ سر و کار دارد. همان کودک، هنگامی که با گروهی همکاری میکند، باید خود را با گروه هماهنگ کند و همزمان باید به فکر باشد تا برای آنچه باید انجام دهد آماده باشد. در هیچ فعالیت دیگری کودک این چنین جذب انجام کارهایی نمیشود که باید در خلال ثانیهها اجرا شود و به طور مستمر و در زمانی طولانی درگیر اجرای عملی باشد.
کودکان در خلال اجرای موسیقی باید دائماً توجهشان به کار باشد. ساختارهای تفکر باید دائماً روزآمد و دقیق باشد. این ترکیب هشیاری و احتیاط، همراه با پاسخهای فیزیکی در حال تغییر، یک تجربهی آموزشی است که ارزش بیهمتایی دارد.
انسان میتواند به سادگی بفهمد که چرا کودکانی که آموزش موسیقی دیدهاند قادرند با موادی کار کنند که سرعت قابل درک شدن و درونی شدن نیستند. این کودکان، در مقایسه با کودکانی که به آنها فرصتی برای شرکت در ساختن موسیقی داده نشده است، ممکن است قادر باشند با سرعت بیشتری بیآموزند و اطلاعات را ذخیره کنند.
جدای این مزیّتها فضای اجتماعی آموزش موسیقی توأم با همکاری است. در صورتی که غالب دیگر موضوعات آموزشی چنین فضایی وجود ندارد و یا جای خود را به فضای رقابتی میدهد. دانشآموزان با همکاری یکدیگر است که میتوانند در یک اجرای موسیقی نقشی ایفا کنند، آنها یاد میگیرند که «مشارکت» وسیلهای است که میتواند برای هدفهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
موسیقی راه حلی برای تمامی مشکلات آموزشی نیست. ذهن بشر بهشدت پیچیده است و دانش ما در اینباره که «تأثیرات موسیقی در چه اندازه است» هنوز به کمال نرسیده است.با وجود این، موسیقی وسیلة آموزشی قدرتمندی است که باید مورد استفاده قرار گیرد.
در عین حال، باید مواظب باشیم تا اهمیت موسیقی از نظر زیبایی را کوچک نشماریم و این زیبایی را به زندگی کودکانمان وارد کنیم.
ما نباید تنها به این دلیل که موسیقی موجب رشد ذهنی کودک میشود، آنها را درگیر فعالیت موسیقیایی کنیم.
بزرگترها تنها از روی انجام وظیفه موسیقی نمیسازند. کودکان نیز باید چنین باشند. آموزش موسیقی دانشآموزان با احساسات آنان سر و کار دارد و در خلال بروز احساسات آنها صورت میگیرد.
برای تمامی آنهایی که در ساختن موسیقی شرکت میکنند تجربة با درون خویش سر و کار داشتن و ظرفیتِ به تنهایی کار کردن و با خود همراه بودن و حرکت به سوی حسّی که به شکل دیگری احساس نمیشود، نتایجی است که به بار مینشیند.
ساختن موسیقی شادیبخش است و کودکان ساختن موسیقی را دوست دارند... بنابراین، اگر شما مزایای رشد ذهنی و نیز شادی ساختن موسیقی را تواماً در نظر بگیرید، دلیل کافی خواهید داشت تا برای کودکان امکان چنین تجربهای را فراهم سازید. 

 منبع: موسیقی کودک

جامعه مجازی کودکان و نوجوانان ایران

 

با سلام

همانطور که می دانید در عصر حاضر که عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد یکی از نیازهای ضروری انسان استفاده از اطلاعات و نیز برقراری تعاملات و ارتباطات موثر میباشد.دراین دوران بی سوادی عدم دانش استفاده از علومی همچون رایانه و خدمات الکترونیکی محسوب می شود. در همین راستا کشورهای توسعه یافته جهت آموزش شهروندان خود اقدام به طراحی و اجرای دوره های آموزشی تحت عنوان شهروند الکترونیک نموده اند تا کمبود اطلاعاتی جامعه خود را برطرف نمایند.همچنین دوره های پیشرفته ای همچون ICDL/ECDL که در مراحل بعد آموزش داده می شود.

جالب است بدانید یکی از مهمترین این دوره ها معروف است به e-Kids  که ویژه کودکان و نوجوانان می باشد در این دوره ها مهارتهای ابتدایی استفاده از خدمات فناوری اطلاعات آموزش داده می شود و فرزندان نیز هم گام با والدین از آموزش مناسب بهره مند خواهند شد.

یکی از چالشهای اساسی در استفاده از فناوریهای نوین ایجاد شکاف بین نسلها می باشد که عموما والدین و فرزندان از سطح اطلاعاتی و دانشی متعادلی برخوردار نیستند و این موجب از هم گسیختگی کانون اطلاعاتی خانواده میشود در همین راستا عمده کشورهای پیشرفته اقدام به طراحی محیط های سایبر و جوامع مجازی از طریق اینترنت نموده اند تا با ایجاد یک بستر مناسب هر دوقشر و نسل را تحت آموزشهای مجازی مناسب قرار دهند این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که امکان برگزاری کلاسهایی بصورت متمرکز برای والدین و فرزندان بطور همزمان و در یک محل وجود ندارد ولی ایجاد انجمنهای اینترنتی و مجازی به خوبی این چالش را برطرف نموده و شرایط مطلوبی هم برای والدین و هم برای فرزندان فراهم نموده است.

از جمله چالشهای اساسی دیگر در این حوزه عدم دسترسی عادلانه کودکان و نوجوانان ایرانی به منابع آموزشی و پژوهشی می باشد اکثر اطلاعات و دانش روز در شهرهای بزرگ و با هزینه های بالا در دسترس می باشد و برگزاری چنین دوره هایی در شهرهای محروم و روستای کشور تقریبا امکان پذیر نیست یکی از بهترین راه حل ها برای این موضوع نیز دسترسی به امکانات آموزش مجازی است. که با کمترین امکانات و هزینه قابل دسترسی می باشد.
با توجه به موارد فوق گروه مهندسی رسا نیز در جهت رشد و تعالی جامعه ایرانیان و عقب نماندن از کورس رقابتی با سایر کشورها و همچنین استفاده از حداکثر توانایی ها و استعداد های کودکان و نوجوان و نیز برقراری ارتباط لطیف تر بین فرزندان و والدین و نیز عملی شدن شعار آموزش برای همه اقدام به طراحی و راه اندازی جامعه مجازی کودکان ایران نموده است.

در ضمن این جامعه متعلق به هیچ سازمان و یا ارگان دولتی و یا گروه و نهاد خاصی نیست و صرفا حاصل تلاش و کوشش مجموعه گروه مهندسی رسا و همکاری تعدادی از علاقه مندان حوزه کودک و نوجوان می باشد.

از جمله مهمترین اهداف جامعه مجازی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

-          گسترش و توسعه علوم و فنون روز در سطح جامعه بدون محدودیت مکانی و زمانی

-          رشد استعداد و خلاقیت کودکان و نوجوانان

-          آشنایی با مدلهای آموزشی ،رشته های تحصیلی و مهارتهای زندگی

-          دسترسی یکسان و عادلانه مناطق ، شهرها ، روستا و کلیه بچه های ایران به منابع اطلاعاتی

-          ایجاد بستر تعاملی والدین ، مربیان و فرزندان

-          کاهش آسیب های اجتماعی و خانوادگی در اثر مواجه با فناوریهای نوین با ارائه آموزشهای مناسب

-          ایجاد زیر ساخت فرهنگی ، دینی ، اخلاقی مناسب و بومی ویژه کودکان ایرانی در سراسر دنیا

-          امکان برقراری تعامل بین بچه های سراسر ایران و دنیا در قالب های ایزوله شده و سطوح تعریف شده

-          معرفی و ارائه خدمات و سرویسهای متنوع حوزه کودک و نوجوان با تسهیلات ویژه به فرزندان ایران

-          آشنایی با فعالیتهای متناظر و رویکردهای سایر کشورها در حوزه کودک و نوجوان

-          ایجاد بانک اطلاعاتی و کتابخانه دیجیتالی جهت استفاده همه فرزندان ایران

-          ایجاد روحیه کار گروهی در فرزندان با واگذاری بخشهای مختلف سایت به بچه های مستعد

-          افزایش سطح علمی و دانش عمومی والدین و کاهش فاصله شکاف بین نسلها

-          افزایش ظریب ایمنی گردش در فضای اینترنت و محیطهای مجازی با ارائه راهکار مناسب

-          ایجاد بستر مناسب جهت استعداد یابی و نخبه پروری فرزندان ایران در سراسر کشور

-          تشکیل پرونده رشد کودکان و نوجوانان (علمی ، سلامت ، دینی ، فرهنگی)

-          ایجاد محیط مشاوره ای و گفتگو جهت والدین ، فرزندان و مربیان

-          و بسیاری اهداف سازنده و متعالی که ما را به راه اندازی چنین طرحی سوق داد.

 در این راستا همفکری و مساعدت شما دوست عزیز ما را در تحقق اهداف جامعه مجازی راهنمایی و کمک می کند.

آدرس : اصفهان ، خیابان شیخ صدوق شمالی کوی شهید احمدی شماره 56

تماس [phone]

منبع: جامعه مجازی کودکان و نوجوانان ایران

معرفی کتاب: تاریخ ادبیات کودکان ایران

بخش یک : ادبیات شفاهی کودکان

• فصل یک - روایت کودکی یک سرزمین
• فصل دو - فرهنگ مردم و ادبیات کودکان
• فصل سه - روایتگران در گستره فرهنگ شفاهی
• فصل چهار - نخستین گونه‌های ادبیات کودکان در فرهنگ مردم
• فصل پنج - لالایی
• فصل شش - ترانه
• فصل هفت - متل و ترانه - متل
• فصل هشت - چیستان و لطیفه
• فصل نه - افسانه‌ها و روایت‌های عامیانه

بخش دو : ادبیات کودکان در دوران باستان

• فصل ده - ایران، ‌از مادها تا ساسانیان
• فصل یازده - دین و فرهنگ در دوران باستان
• فصل دوازده - چگونگی زندگی کودک
• فصل سیزده - شکل‌گیری نهاد آموزش و پرورش در ایران‌زمین
• فصل چهارده - آموزش و پرورش در ایران باستان
• فصل پانزده - افسانه‌های دینی ایران باستان
• فصل شانزده - افسانه‌ها و داستان ملی ایران
• فصل هفده - ادبیات اندرزی و آموزشی
• فصل هژده - کهن‌ترین متن ادبی کودکان،‌ درخت آسوریگ
•  

بخش سه: تصویرگری کتاب در دوران باستان

• فصل نوزده - تاریخ تصویرگری کتاب در دوران باستان  

منبع: موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان

موزه مجازی موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودک

موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان که در طول این سال ها به یاری دوستداران و پشتیبانان، شمار قابل توجهی اسباب بازی های دوران گوناگون تاریخی، ابزار هاو وسایل زندگی کودکان، پوشاک کودکان، ابزارهای آموزشی و گونه های دیگری از اقلام موزه ای گردآوری کرده است، با گذشت نزدیک به یک دهه و ناموفق بودن در تامین مکان و بودجه برای تاسیس چنین موزه ای، از ابتدای سال ۱۳۸۹ طرح آماده سازی موزه مجازی را در دستور کار قرار داده است. این موزه نه تنها مجموعه گرد آوری شده موسسه را در معرض دید همگان قرار می دهد، بلکه برای اشیایی که متعلق به افراد گوناگون است و به موسسه اهدا نشده است نیز شناسنامه و عکس تهیه و در موزه مجازی قرار خواهد داد. همچنین در این طرح همه اشیایی که به کودکان تعلق دارد و در موزه های تهران و شهرستان ها نگه داری می شوند، شناسایی و برای هر یک شناسنامه و عکس تهیه و در موزه مجازی به نمایش گذاشته خواهد شد. 

موضوع هایی که در موزه مجازی به نمایش گذاشته خواهند شد شامل:

• اسباب بازی شامل عروسک ها، ماشین، ترن، هواپیما، اسباب بازی های جنگی، بازی های فکری - آموزشی و...
• اشیا مربوط به زندگی کودکان، وسایل خواب، وسایل تغذیه، وسایل بهداشتی و...
• زیور آلات و پوشاک
• ابزارهای آموزش و پرورش

موسسه از همه دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران درخواست کرده است که در شناسایی اقلام موزه ای و یا تهیه شناسنامه و عکس در کامل کردن این موزه مجازی موسسه را یاری دهند.‬ 

منبع: موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودک

صندوق آموزش و توانمند سازی کودکان کار

 

صندوق آموزش و توانمندسازی کودکان کار، وابسته به موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان برآیندی از نقش اجتماعی و فرهنگی کوشندگان فرهنگ و ادبیات کودکان برای مشارکت در بهسازی وضعیت و بهبود سطح زندگی کودکان کار است.
فکر می کنیم که تنها خویشکاری ما پژوهیدن در زندگی و فرهنگ کودک نیست، بلکه بخشی از خویشکاری ما کمک به نیازمندترین کودکان یا کودکان در بحران است. کودکان کار، کودکان در بحران هستند. آرمان همگی ما زندگی آرمانی برای کودکان است. زندگی آرمانی برای کودکان یعنی کودکان بدون کار و کودکان در ایمنی و رفاه. تا آن روز راه بسیار داریم. اما هر کدام از ما به سهم خود می تواند به کودکان در بحران کمک کند.
صندوق آموزش و توانمند سازی کودکان کار کوشش می کند،‌ توشه ی فرهنگی ایی که در موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان تهیه می شود، در اختیار کودکان کار قرار دهد. این توشه ی فرهنگی، روش ها و مواد آموزش خلاق کودک محور است. کودکان کار حق دارند از این توشه بهره ببرند. 

درباره صندوق
صندوق آموزش و توانمند سازی کودکان کار، همان گونه که از نام آن برمی آید،‌ در گام نخست یک صندوق مالی است. این صندوق مالی از سوی کسانی پر می شود که به بهبود زندگی و سرنوشت کودکان کار علاقه مند هستند. به اندازه ی توانایی خود به صندوق کمک می کنند و  مدیریت صندوق نیز این کمک های مالی را در جهت آموزش خلاق کودک محور که شامل ارائه روش های آموزشی (‌آموزش آموزگاران ، کتابداران و مربیان) و مواد آموزشی خلاق کودک محور و ادبیات کودکان در اختیار سازمان ها و نهادهایی قرار می دهد که به کار نگه داری و آموزش کودکان کار می پردازند. 

تعریف کودکان کار
کودکان کار بخشی از جامعه انسانی‌اند که در زیر سن ١٥ سال، پیش از آنکه دوره‌ى رشد جسمى و ذهنى آن‌ها به پایان رسد، به سبب عوامل گوناگون خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی، وارد دنیای کار مى‌شوند و در این روند، رشد جسمى و ذهنى آن‌ها آسیب مى‌بیند. 

منبع: صندوق آموزش و توانمند سازی کودکان کار

کارهای سخت و خطرناک برای کودکان ممنوع!

 

 ۲۲ خرداد (۱۲ ژوئن) روز جهانی مبارزه با کارهای سخت و خطرناک برای کودکان است. 

انجام کارهای سخت و خطرناک برای کودکان ممنوع است، اما بر اساس آمار سازمان جهانی کار، اکنون نزدیک به ۲۱۵ میلیون کودک کار در جهان وجود دارد.  از این میان، ۱۱۵ میلیون کودک به انجام کارهای سخت و خطرناک می پردازند. 

هر کاری که سلامتی کودک را به خطر بیاندازد کار خطر ناک شمرده می شود. کاری که ممکن است با انجام آن کودک بیمار و یا زخمی شود یا جان خود را از دست بدهد. متاسفانه بسیاری از آثار انجام کارهای خطرناک برای کودکان، در بزرگسالی خود را نشان می دهد. 

کارهای سخت و خطرناک برای کودکان، دامنه گسترده ای را شامل می شود. از کشاورزی، کار در معدن، کارهای ساختمانی، کارهای خدماتی، کار در هتل ها، رستوران ها و کارهای خانگی. 

سازمان جهانی کار تخمین می زند که ۴۱ میلیون دختر و ۷۴ میلیون پسر در جهان برای زنده ماندن ناچار به انجام کارهای سخت و خطرناک هستند.  

بیشترین شمار کودکان درگیر در کارهای سخت و خطرناک در منطقه آسیا و اقیانوسیه و کشورهای پایین صحرای آفریقا زندگی می کنند. بسیاری از این کودکان در مزرعه ها کار می کنند. آن هم هر روز از هنگام بالا آمدن خورشید تا پس از فرو رفتن آن. کار در مزرعه ها، افزون بر سنگین و دشوار بودن کار، کودکان را در معرض انواع مواد سمی شیمیایی قرار می دهد و نتیجه آن ابتلا به بیماری های سخت است. کشاورزی با ۵۰ درصد بیشترین آمار کار سخت کودکان را به خود اختصاص داده است.

پس از آن، کارهای خانگی و یا خیابانی با ۳۰ درصد قرار دارد. این گونه از کار، برداشتن بارهای سنگین، کار کردن با آتش یا در کنار کوره ها، کار با مواد شیمیایی در خانه و استفاده از چاقوهای تیز را شامل می شود. 

آمارها نشان می دهد، دختران بسیار کوچک، بیشترین درگیری را با این نوع از کار دارند. کاری که هم بسیار دشوار و هم بسیار خطرناک است.  

۱۱ درصد از کارهای سخت برای کودکان، کار کردن در صنایع است. کار کردن در معدن ها، کارگاه های کوچک صنعتی و کارهای ساختمانی در این گروه قرار می گیرند. 

در ایران هم بر اساس آمارهای رسمی، دو و نیم میلیون کودک کار در کشور زندگی می کنند که بسیاری از آن ها به انجام کارهای سخت و خطرناک مجبور هستند. از کار در کارگاه های کوچک صنعتی تا جابجایی بارهای سنگین و کار در مزارع و مسئولیت های خانگی.  

بر اساس قوانین ایران، ۲۳ نوع شغل برای نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله ممنوع اعلام شده است. کارهایی مانند جوشکاری و کار با وسایل با ارتعاش بالا سرو کار دارند. بر اساس قانون در ایران، استفاده از کودکان و نوجوانان در حفر قنات، کار در دامداری‌ها، کشتارگاه‌ها، کارگاه‌های قالی‌بافی و زیلوبافی، کوره‌پزخانه‌ها و نانوایی‌ها ممنوع شده است. اما کار کودکان در کارهای خانگی و کارگاه‌های کوچک زیر ۱۰ نفر ممنوعیت ندارد. 

منبع: کتابک

اضطراب جدایی در کودکان

اضطراب جدایی در کودکان، آیا کودک شما به راحتی به مهد کودک و یا مدرسه می رود؟ 

اکثر کودکان هنگام جدایی از والدین، درجاتی از اضطراب و ناراحتی را نشان می‌دهند که این موضوع هم برای کودک و هم برای والدین او دردناک است. در مرحله‌ای از سن کودک، این ترس و اضطراب یک پدیده رشدی طبیعی بوده و به‌نظر می‌رسد یک هدف تکاملی در پشت آن قرار گرفته است. درجاتی از اضطراب جدایی در کودکان پیش‌دبستانی، نشانه دلبستگی ایمن و سالم به مادر و مراقبت‌کننده او می‌باشد. در بسیاری از موارد این اضطراب در عرض سه یا چهار دقیقه پس از ترک والد کاهش یافته و متوقف می‌شود.

اضطراب جدایی به‌طور طبیعی بین سن ١٨ ماهگی و ٣ سالگی رخ می‌دهد که اوج آن در سن ٢٤-١٢ ماهگی است و پس از ٢٤ ماهگی به‌تدریج کاهش می‌یابد. اضطراب کودک هنگام جدا شدن از والدین معمولاً از یک روز به روز دیگر متفاوت است، یک روز کودک هنگام جدا شدن از مادر مضطرب می‌شود، روز دیگر به مادر می‌چسبد و غمگین است و یک روز دیگر، قشقرق راه انداخته و در مقابل جدایی مقاومت و واکنش شدید از خود بروز می‌دهد. به‌تدریج کودک به سمت استقلال می‌رود ولی هنوز مرحله انتقالی می‌تواند مشکل باشد و برای کودک و مادر استرس‌زا باشد.

برای کودکانی که تجربه جدایی‌های بسیار مکرر و یا بسیار اندک از مادر داشته‌اند، جدایی ممکن است اضطراب بیشتری را ایجاد کند.

هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود و مفهوم زمان را درک می‌کند و مدارای موفقیت‌آمیز هنگام جدایی را بیشتر تجربه می‌کند، از اضطراب او کاسته می‌شود.

عواملی که ممکن است در شدت اضطراب جدایی کودک دخالت داشته باشند شامل موارد زیر است:

• خستگی و بیماری کودک
• تغییر در عادات و برنامه‌های منزل
• تغییراتی که در خانواده رخ می‌دهد مانند: تولد فرزند جدید، طلاق، جدایی والدین، مرگ و یا بیماری اعضای خانواده و ...
• عوض شدن پرستار و یا مراقبین کودک
• والدین معمولاً علت اضطراب جدایی نیستند ولی می‌توانند با رفتارهای خود آن‌را بدتر یا بهتر کنند.
• کودکانی که از نظر سرشتی، کودکان سخت و دشواری هستند و به تغییرات جدید، مکان و اشخاص جدید دیر عادت می کنند، بیشتر مستعد اضطراب جدایی هستند.

عوامل زیر می‌تواند شانس اضطراب جدایی را در کودک شما کاهش دهد:

• از سن ٦ ماهگی به بعد در زمان‌هایی کوتاه و به‌طور گهگاه از پرستار کودک و یا شخص نزدیک دیگر استفاده کنید تا کودک را مراقبت و نگهداری کند. این موضوع علاوه بر آن‌که کمک می‌کند تا کودک در زمان‌هایی کوتاه، دور شدن از مادر را تجربه کند، فرصتی را نیز در اختیار کودک قرار می‌دهد تا اعتماد به سایر بزرگسالان در او شکل گیرد.
• از ١٢ ماهگی به بعد کودک را وارد ارتباط با همسالان نمائید. (گر چه کودک در این مرحله معمولاً وارد بازی‌های مشارکتی نمی‌شود) و از سن ٣ سالگی می‌توانید فرصت تجربه بازی‌های گروهی را به او بدهید.
• از سن ٤-٣ سالگی کودک می‌تواند بعضی اشکال کلاس‌های پیش‌دبستانی و مهدکودک را تجربه کند، به‌خصوص برای کودکانی که زیاد به والد خود وابسته هستند.

گونه به کودکی که از اضطراب جدایی رنج می‌برد کمک کنیم؟

• در ابتدا سعی کنید کودک را در زمان‌هایی کوتاه به مراقب جدید یا مهد کودک بسپارید، زمان‌هایی که بتواند تجربه‌های مثبتی را در آن‌جا داشته باشد.
• قبل از آنکه کودک را در محل جدید ترک کرده و تنها بگذارید، کمک کنید تا کودک با محیط و مردم جدید آشنا شود.
• روی موارد مثبتی که در محیط جدید رخ می‌دهد متمرکز شوید، نگذارید بچه‌ها از تصور چیزهای بدی که ممکن است رخ دهد نگران شده و بترسند.
• اضطراب کودک را به تمسخر نگیرید و او را به‌خاطر این ترس و اضطراب سرزنش و شماتت نکنید.
• اجازه دهید تا کودک شما بداند که می‌فهمید چقدر سخت است که انسان از کسی که تا این حد دوستش دارد جدا شود، کودک را درک کنید و بپذیرید. اما زیاد با او همدردی و دلسوزی نکنید.
• تسلیم خواسته کودک نشوید و به او بفهمانید که در امنیت و سلامت خواهد بود.
• عشق، محبت و علاقه بی‌قید و شرط خود را از کودک دریغ نکنید.
• اگر کودک بزرگ‌تر است او را به کودکان دیگری که در آن محیط هستند معرفی کنید و بازی و تفریح خاصی را با آن‌ها ترتیب دهید.
• انتظار آن‌را داشته باشید که در چند هفته اول ورود به مهد و یا مدرسه کودک خسته باشد و زود تحریک‌پذیر شود.
• هنگام ترک کودک او راببوسید و نوازش کوتاهی نموده و با خوشرویی از او خداحافظی کنید.
• مراسم خداحافظی و ترک کودک را خیلی طولانی نکنید، بر احساسات دلسوزانه خود غلبه کنید و چندین بار نروید و برگردید.
• دزدکی و یواشکی کودک را ترک نکنید.
• قبل از شروع مهد، آمادگی و یا مدرسه، تدارک کتاب، دفتر و وسایل مورد نیاز کودک را ببینید و برای فراهم آوردن آنها کودک را مشارکت بدهید.
• حتی زمانی که فکر می‌کنید مربی و یا معلم کودک شما سخت‌گیر است و یا کودک توسط کودک دیگری مورد قلدری و اذیت قرار گرفته است، او را از مدرسه و یا مهد خارج نکنید، سعی کنید مشکل را رفع نمائید.
• اگر کودک تحت هیچ شرایطی حاضر نشد به مهد یا مدرسه برود و در منزل ماند، برای او زیاد فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی فراهم نکنید.
• در بازی‌ها با ایفای نقش، جدایی را با کودک تمرین کنید.
• پس از بردن کودک به مهد یا مدرسه مدتی آنجا بمانید، سپس کودک را با معلم یا مربی تنها بگذارید و سپس نزد او برگردید.

سخنی با مربیان و معلمان کودک:

• خود را به کودک معرفی کنید و از او دعوت کنید تا با اسباب‌بازی‌ بازی کند یا چیزی بخورد.
• اگر کودک دچار حمله هراس شده است از والد بخواهید نزد کودک بماند تا وی آرام‌تر گردد و او را با صدایی گرم ، محبت‌آمیز، راسخ و قاطع آرام کند.
• هرگز کودک را به‌خاطر اضطراب و غمگینی‌اش مورد انتقاد قرار ندهید.

توجه:

در صورتی‌ که کودک موارد زیر را نشان دهد، لازم است مورد ارزیابی دقیق‌تر قرار گرفته و مشاوره تخصصی‌تر دریافت کند:

• چنانچه پس از گذشت ٢ هفته کودک هنوز آرام نگرفته است و مشکلات هنگام جدایی ادامه دارد.
• کودک صبح‌ها قبل از جدا شدن از مادر و رفتن به مهد کودک یا مدرسه شکایات جسمی مکرر مانند: سردرد، دل‌درد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، طپش قلب و ... دارد.
• اضطراب جدایی به سال‌های مدرسه ابتدایی کشیده شده و با فعالیت‌های متناسب رشدی و سنی کودک تداخل دارد.
• کودک در هیچ مرحله‌ای از زندگی خود دچار اضطراب جدایی نشده است.
• امتناع از رفتن به مدرسه در بچه‌های بزرگ‌تر و نوجوانان اکثراً مطرح کننده مشکل جدی‌تری است که نیازمند کمک تخصصی است.

دکتر فریبا عربگل

فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
بیمارستان امام حسین
بخش روانپزشکی اطفال  

منبع: انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران