پنجمین جشنواره "روز حفاظت از یوزپلنگ" ۱۶ تا ۱۸ شهریور در مجموعه کاخ گلستان برگزار می شود. 

این برنامه به همت انجمن یوزپلنگ ایرانی و جمعی از گروه های فعال در زمینه حیات وحش برگزار می شود. در این جشنواره، برنامه های آموزشی گوناگونی برای آگاهی بخشی درباره حیات وحش ایران، برای کودکان و بزرگسالان تدارک دیده شده است. در این برنامه، یک نمایشگاه از عکس های شکار در دوره ناصری نیز برپا خواهد شد.

به نوشته سایت انجمن یوزپلنگ ایرانی، یوزپلنگ آسیایی به شدت با خطر انقراض روبه رو است. آخرین بازمانده های یوزپلنگ آسیایی که با جمعیتی کمتر از ۱۰۰ عدد اکنون فقط در کشور ما ایران زندگی می کنند، برای رهایی از خطر انقراض نیازمند حمایت و حفاظت از سوی مردم ایران هستند.

از این رو، از سال ۸۶ روز ۹ شهریور به عنوان "روز حفاظت از یوزپلنگ" انتخاب شده است تا بهانه ای باشد برای آموزش های عمومی درباره یوزپلنگ و وضعیت بحرانی و حساس آن. در روز ۹ شهریور سال ۷۳، ماریتا، یوزپلنگ مشهور ایرانی، توسط محیط بانان از دست افرادی که از روی ناآگاهی خواهرانش را کشتند نجات پیدا کرد و به پارک پردیسان تهران منتقل شد. ماریتا تنها یوزپلنگ اسیر آسیایی بود و به همین دلیل به شهرت فراوانی رسید و مدت ها نماینده یوزپلنگ های آسیایی ماند. 

هر سال به این مناسبت گروه ها و تشکل های فعال در زمینه حیات وحش، در نقاط مختلف کشور برنامه های آموزشی گوناگونی را برای آشنایی با حیات وحش ایران برگزار می کنند. امسال با توجه به ماه رمضان، پنجمین جشنواره "روز حفاظت از یوزپلنگ" چند روز دیرتر برگزار می شود. 

برای بیشتر دانستن درباره این جشنواره با دبیرخانه آن به شماره های ۰۲۱۸۸۰۰۵۹۲۶ و ۰۹۳۵۲۵۴۳۴۶۴ تماس بگیرید.     

منبع: کتابک 

مواد پیمان نامه جهانی حقوق کودک

مواد پیمان نامه حقوق کودک به اختصار عبارتند :بقا , رشد , حمایت و مشارکت  

 ماده1:تعریف کودک

کودک کسی است که سن او کمتر از 18 سال باشد مگر اینکه براساس قانون قابل اعمال, سن قانونی کمتر تعیین شده باشد.

ماده2:منع تبعیض

حقوق این پیمان بدون استثنا متعلق به همه کودکان است و دولت ها باید کودکان را دربرابر هر نوع تبعیض, حمایت کنند.

ماده3:منافع کودک

در هر اقدامی باید منافع عالیه کودک مورد توجه قرار گیرد در صورتی که والدین یا سرپرستان کودک در این زمینه کوتاهی کنند,دولت ها باید حمایت و مراقبت لازم را از کودکان به عمل اورد. 

ماده4:تحقق حقوق کودکان

دولت ها باید در اجرای پیمان حقوق کودک بیشترین تلاش خود را به کار ببندند.

ماده5:سرپرستی والدین

دولت ها باید حقوق و مسئولیت های والدین یا کسی که سرپرستی کودک به عهده او می باشد را در ارتباط با پرورش کودک, محترم بشمارد.

ماده6:بقا و پیشرفت

هر کودک دارای حق طبیعی زندگی است و دولت ها باید زندگی ,بقا و رشد کودک را تضمین کنند.

ماده7:نام و ملیت

هر کودک حق دارد از نام و ملیت مشخص , برخوردارشود.  

ماده8:هویت کودک

  دولت ها باید ازهویت کودک که شامل نام, ملیت و پیوند های خانوادگی او می شود ,حمایت کنند.

 ماده9:جدایی از والدین

کودک حق دارد که با والدین خود زندگی کند و نمی توان او را به اجبار از پدر و مادر خود جدا کرد مگر اینکه این امر, به سود او باشد.

ماده10:پیوستن به خانواده

کودکان و والدین ان هاحق دارند به منظور ملحق شدن به یکدیگر کشوری را ترک یا دوباره به کشور خود بازگردند.

ماده11:منع انتقال غیرقانونی کودک

دولت ها باید ازانتقال غیرقانونی کودکان بوسیله والدین یا افراد دیگر به سایر کشورها ممانعت کنند.

ماده12:ازادی عقیده کودک

کودک حق دارد در مواردی که به زندگی وی مربوط می شود , ازادانه عقیده خود را بیان کند.

ماده13:ازادی بیان کودک

 کودک حق دارد عقاید خود را بیان کند و بدون توجه به مرزها کسب اطلاعات نماید.

ماده 14:ازادیاندیشه و مذهب

دولت ها باید ازادی اندیشه و مذهب کودک و حق هدایت کودک توسط والدین خود را محترم بشمارند.

ماده15:ازادی اجتماعی

کودکان حق دارند که با یکدیگر ارتباط داشته و تشکیل اجتماعات دهند.

ماده16:حفظ حریم کودک

امورخصوصی, خانوادگی و مکاتبات کودکان باید در برابر هرنوع دخالت, بی حرمتی و افترا, محافظت شود.

ماده17:دسترسی به اطلاعات مناسب

دولت ها باید امکان دسترسی کودکان به اطلاعات مناسب را تضمین کنند و در حمایت  انان در برابر اطلاعات زیان اور,بکوشند.

ماده18:مسئولیت والدین 

والدین در رشد و پرورش کودکان مسئولیت مشترک دارند و دولت ها باید در این امر به انان کمک کنند .

ماده19:منع بد رفتاری با کودک

دولت ها موظف هستند کودک را از هر نوع بد رفتاری والدین یا سرپرستان دیگر محافظت کنند و برای جلوگیری از هر نوع سوئ استفاده از کودک, اقدامات مناسب اجتماعی را انجام دهند.

ماده20:کودکان بی سرپرست

دولت ها باید به کودکان محروم از خانواده کمک کنند و جایگزین مناسبی برای انان تعیین نمایند .

ماده21:فرزندخواندگی

درکشورهایی که نظام فرزندخواندگی وجود دارد,این امر باید با توجه به منافع عالیه کودک و با کمک مقامات ذیصلاح,انجام گیرد .

ماده22:کودکان پناهنده

دولت ها باید با همکاری سازمان های ذیصلاح,کودکان پناهنده یا پناهجو را مورد حمایت قرار دهند .

ماده23:کودکان معلول

کودکان معلول برای برخورداری از یک زندگی مناسب, به اموزش,پرورش و مراقبت ویژه نیاز دارند.

ماده24:خدمات بهداشتی

کودکان حق دارند از بالاترین سطح بهداشت و خدمات پزشکی برخوردار شوند. دولت ها باید برگسترش و مراقبت ها و اموزش های همگانی بهداشتی, توجه خاص مبذول دارند .

ماده25:بررسی موقعیت کودک

وضع کودکی که از طرف دولت به افراد یا خانواده ها سپرده می شود, باید مورد ارزیابی منظم قرار گیرد.

ماده26:تامین اجتماعی

هر کودک حق دارد از تامین اجتماعی از جمله بیمه اجتماعی برخوردار شود.

ماده27:سطح زندگی

هر کودک حق دارد از سطح زندگی برخوردار شود که رشد جسمی, ذهنی, روانی و اجتماعی او را تامین کند.

ماده28:اموزش و پرورش

برخورداری از اموزش و پرورش حق هر کودک است و دولت ها باید امکان اموزش ابتدایی رایگان و اجباری را برای همگان فراهم اوردند.

ماده29:اموزش ارزش ها

هدف اموزش و پرورش باید رشد شخصیت و توانایی های کودک به کاملترین صورت باشد و کودک را برای یک زندگی فعال در یک جامعه اماده سازد .

ماده30:کودکان اقلیت های قومی و مذهبی

کودکان اقلیت های قومی و مذهبی حق برخورداری از فرهنگ خود و انجام اعمال مذهبی و تکلم به زبان خویش را دارا هستند .

ماده31:بازی و فعالیت های فرهنگی

کودک حق بازی, تفریح و مشارکت در فعالیت های فرهنگی و هنری را دارد .

ماده32:کار کودکان

کودک باید در برابر هر کاری که رشد و سلامت او را تهدید می کند , حمایت شود . دولت ها باید حداقل سن کار وشرایط کار کودکان را مشخص کنند .

ماده33:مواد مخدر

کودکان باید در مقابل استفاده از مواد مخدر و شرکت در تولید و توزیع ان, حمایت شوند .

ماده34:سوء استفاده جنسی

دولت ها باید کودکان را در برابر هر نوع سوئ استفاده جنسی مورد حمایت قرار دهند .

ماده35:خرید و فروش کودک

دولت ها باید اقدامات لازم را برای جلوگیری ازخرید و فروش و ربوده شدن کودکان به عمل اورند .

ماده36:دیگر شکل های استثمار

کودک باید در مقابل هرگونه استثمار که سلامت و رشد او را به مخاطره می اندازد , مورد حمایت و محافظت قرار گیرد .

ماده37:منع شکنجه

هیچ کودکی نباید مورد شکنجه , رفتار ستمگرانه و بازداشت غیر قانونی قرار گیرد .اعمال مجازات اعدام و حبس ابد در مورد کودکان

باید ملغی گردد.

ماده38:درگیری های مسلحانه

هیچ کودک زیر 15 سال نباید در درگیری های مسلحانه شرکت کند . دولت ها باید در زمان درگیریهای مسلحانه از کودکان مراقبت و حمایت به عمل اورند.

ماده39:توان بخشی کودکان

دولت ها موظف هستند از کودکان اسیب دیده از جنگ , بدرفتاری و استثمار , مراقبت و حمایت کنند .

ماده40:دادرسی ویژه کودکان

کودکان بزهکار برای دفاع از خود حق دارند از رفتار مناسب , معاضدت و مشورت قانونی برخوردار شوند و در حد امکان از اعمال مجازات شدید در مورد انان پرهیز شود .

ماده41:رجحان قوانین موثرتر

هیچ یک از مواد پیمان نامه حاضر, قوانین داخلی یا بین المللی لازم الاجرا در کشورهای عضو که در جهت تحقق حقوق کودک موثر باشد را تحت تاثیر قرار نمی دهند.

ماده42 تا 54:در مورد چگونگی اجرای پیمان و عملکرد دولت ها در ارتباط با آن است که  

اهم نکات مندرج در این موارد به شرح زیر می باشد:

_ اشنا کردن عموم مردم , خانواده ها و کودکان با مفاد پیمان حقوق کودک با استفاده از شیوه های گوناگون اموزشی , تبلیغی و

   اطلاع رسانی.

_ تشکیل کمیته بین المللی حقوق کودک به منظور بررسی پیشرفت کشورهای عضو در تحقق تعهدات مندرج در پیمان حقوق کودک .

_ به منظور تحقق هر چه بیشتر حقوق کودک و افزایش همکاری های بین المللی در این زمینه , کمیته می تواند از سازمان های تخصصی , صندوق کودکان سازمان ملل متحد و سایر ارگان های سازمان ملل متحد جهت شرکت در جلسات کمیته یا ارائه گزارش دعوت به عمل اورند .

_ کمیته حقوق کودک می تواند بر حسب مورد سازمان های تخصصی , صندوق کودکان سازمان ملل متحد و سایر سازمان های ذیصلاح در خواست نماید نظرات تخصصی در مورد اجرای پیمان ارائه نمایند .  

منبع: پایگاه اینترنتی امدادگران ایران

کتاب هاى درسى : ویژگی‌های کتاب درسی

مرتضی خلخالی

آنچه در این‌جا مطرح می‌شود ویژگی‌های یک کتاب درسی مطلوب را نشان می‌دهد و در شرایط کنونی ایران انتظار نمی‌رود همه‌ی این ویژگی‌ها در کتاب‌های درسی وجود داشته باشد یا رعایت شود. امید می‌رود کارشناسان و نویسندگان کتاب‌های درسی با توجه بیش‌تر به این ویژگی‌ها در راستای آماده‌سازی کتاب‌های بهتر گام‌های بلندتری بردارند. همچنین، در نظر داشتن این ویژگی‌ها به معلمان و کارشنان امکان می‌دهد که نقد علمی بهتری از کتاب‌ها و مواد آموزشی داشته باشند و این توانایی را به معلم می‌دهد که هنگام تنظیم طرح درس به همه‌ی هدف‌ها و معیارهای آموزشی توجه داشته باشد. ین ویژگی‌های بیست‌گانه نتیجه‌ی پژوهش و بررسی مرتضی خلخالی، کارشناس برنامه‌ریزی درسی، است که با اجازه از ایشان در این‌جا می‌آید.

  1. مطالب و فعالیت‌های پیشنهادی در کتاب درسی باید بر اساس برنامه‌ی مشخص و هدف‌های آموزشی معینی باشد.

  برنامه‌ی درسی با هم‌کاری کارشناسان رشته‌ی درسی، کارشناسان روان‌شناسی یادگیری، روش‌های تدریس و برنامه‌ریزی درسی و با توجه به هدف‌های کلی آموزش و پرورش کشور، هدف‌های مقطع تحصیلی و هدف‌های درس مورد نظر و در نظرداشتن هدف‌های کلی کشور و هدف‌ها و انتظارات آموزشی محلی و منطقه‌ای انجام می‌شود. هرچه این برنامه مفصل‌تر و فنی‌تر بیان شود، بیش‌تر به نویسنده و ارزشیاب کمک می‌شود تا کار خود را به شیوه‌ی درست‌تری انجام دهد. برنامه‌ی تفصیلی شامل ریز مطالب و موضوع‌های درسی و کلیاتی درباره‌ی هدف‌های رفتاری، نوع فعالیت‌ها و روش‌های آموزش مطالب و اصول ارزشیابی است. این برنامه در ایران در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی، اما در بسیاری از کشورهایی که نظام برنامه‌ریزی نامتمرکز دارند، در مراکز استان‌ها با هم‌کاری مرکز اصلی در پایتخت آماده می‌شود.

  2. توالی مطالب باید در یک خط سیر مشخص و به صورت منطقی و با توجه به یادگیری‌های پیشین دانش‌آموزان باشد

همان‌گونه که توالی مطالب در هر طرح درس باید بر پایه‌ی دانسته‌های پیشین و در چهارچوب هدف‌های مشخصی باشد، عرضه‌ی مطالب و توالی آن‌ها در کتاب درسی نیز باید چنین باشد. توجه به برنامه‌ی درسی مقطع یا سال پیش و پیش‌نیازهای مفهومی و مهارتی به هنگام نوشتن کتاب بسیار زیربنایی است. هم‌چنین، رعایت توالی معقول و منطقی مفاهیم در چینش فصل‌ها و گفتارها بسیار تعیین‌کننده است. ساختار هر رشته از دانش برپایه‌ی سلسله‌مراتبی شکل می‌گیرد که ترتیب منطقی مفاهیم آن را می‌توان در یک هرم جای داد؛ مفاهیم بنیادی‌تر و عمومی‌تر در طبقه‌های پایینی و نزدیک به قاعده‌ی هرم و مفاهیم اختصاصی‌تر و فرعی‌تر در طبقه‌های بالایی آن جای می‌گیرند. برای مثال، در درس ریاضی هرگاه بحثی از حجم به میان آید، به پیش‌نیازهای آن، ازجمله چهارعمل اصلی، طول و سطح، پرداخته می‌شود. نویسنده یا معلم هنگام عرضه‌ی مطلبی که مربوط به طبقه‌‌ی معینی از هرم است، باید به دانستنی‌های طبقه‌ی پیشین آن توجه داشته باشد و آن‌ها را به عنوان زیربنا به کار برد.

  3. به پروراندن مفاهیم بنیادی و روش‌ها به جای انتقال انبوه واقعیت‌ها و یافته‌های علمی توجه ویژه داشته باشد

    تمییز بین واقعیت‌های علمی و مفاهیم بنیادی از مهم‌ترین چیزهایی است که باید نویسنده‌ی کتاب درسی و معلمان به آن توجه داشته باشند. مثال واقعیت‌های علمی عبارت است از: بلندی کوه‌ها و جایگاه جغرافیایی آن‌ها، مساحت کشور و نوع فراورده‌های صنعتی یا کشاورزی آن، نقطه‌ی ذوب و جوش مواد شیمیایی و چگونگی تهیه‌ی آن‌ها یا ویژگی‌های پرندگان و شکل سلول و سرانجام تعریف قانون اهرم و مقدار سرعت نور. بررسی جداگانه و تک‌تک این واقعیت‌های علمی در کتاب درسی یا در کلاس درس به پرورش فکر سازنده و یا ایجاد یک مفهوم تعمیم‌پذیر نمی‌انجامد. اما طبقه‌بندی علمی و مقایسه‌کردن واقعیت‌های به هم پیوسته شاید به مفاهیم کلی‌‌تر و تعیمیم‌پذیر بینجامد.

  برای مثال، دانش‌آموز دبستانی ممکن است چند آزمایش انجام دهد و به واقعیت‌های علمی زیر برسد:

 •  طول سیم مسی بر اثر گرما افزایش می‌یابد.

 •  بلندی ستون جیوه در دماسنج بر اثر گرما بیش‌تر می‌شود.

 •  حجم یک بادکنک بادشده در هوای گرم بیش‌تر از هوای سرد است.

  اکنون آن دانش‌آموز ممکن است در ذهن خود رابطه‌ی منطقی این واقعیت‌ها را با یکدیگر درک کند و از مجموع آن‌ها به مفهوم کلی زیر برسد:

  مواد بر اثر گرما منبسط می‌شوند  

  ‌دانش‌آموز به کمک این مفهوم و با تعمیم‌دادن آن نیز می‌تواند واقعیت علمی زیر را استنباط و یا پیش‌بینی کند:

  طول پل آهنی در تابستان افزایش می‌یابد

    ‌بنابراین یک مفهوم علمی ترکیب و تلفیقی است از روابط منطقی مربوط به مجموعه اطلاعات وابسته به یکدیگر که در ذهن دانش‌آموز پرورانده می‌شود. قلمرو یک مفهوم فراتر از مجموعه‌ی اطلاعات سازمان‌بندی شده است که آن مفهوم را می‌سازند، حال آن‌که واقعیت‌ها «خرده‌هایی» از اطلاعات معین و مشخص و تعمیم‌ناپذیرند. بنابراین، در یک کتاب درسی خوب واقعیت‌های علمی به گونه‌ای گزینش می‌شوند و کنار هم جای می‌گیرند که هم جالب و برانگیزاننده باشند و هم روی‌هم دانش‌آموز را به چند مفهوم کلی، بنیادی و تعمیم‌پذیر برسانند. به عبارت دیگر، واقعیت‌های علمی به جای آن که خود به هدف‌های آموزشی تبدیل شوند، ابزاری برای رسیدن به مفاهیم بنیادی می‌شوند.

  4. مطالب عرضه شده باید با گروه سنی و توانایی ذهنی دانش‌آموزان متوسط کلاس سازگاری داشته باشد و فرصت‌هایی متعددی را برای دانش‌آموزانی که توانایی‌های متفاوتی دارند، فراهم کند

پژوهش‌های گسترده‌ای که روان‌شناسان تربیتی به‌ویژه پژوهشگران مکتب ژان پیاژه، روان‌شناس سویسی، درباره‌ی مراحل رشد ذهنی کودکان و چگونگی یادگیری آنان انجام داده‌اند، پس از دهه‌ی 1960 میلادی به مراکز برنامه‌ریزی درسی در جهان وارد شد و دگرگونی بزرگی در روش عرضه‌ی مفاهیم علمی به دانش‌آموزان پدید آورد. آن پژوهش‌ها به آگاهی کارشناسان برنامه‌ریزی درسی از فشارهای روحی بخش‌هایی از برنامه‌ها و روش‌ها بر دانش‌آموزان افزود و آنان را به سوی طراحی برنامه‌هایی کشاند که با توانایی‌های ذهنی دانش‌آموزان سازگاری داشته باشد. برای مثال، مفاهیم انتزاعی از پایه‌های آموزشی پایین به پایه‌های بالاتر انتقال یافت و در پایه‌های پایین‌تر نیز به جنبه‌های عینی توجه بیش‌تری شد و در این پایه‌ها به پرورش مفاهیم از راه مشاهده و یا آوردن مثال‌های محسوس‌تر سفارش شد.

  فرض بگیرید در نظر است که درباره‌ی پدیده‌ی حل‌شدن قند در آب بحث شود. نویسنده یا معلم موضوع را به شیوه‌های گوناگون زیر و بر پایه‌ی چهار موقعیت آموزشی بیان می‌کند:

  موقعیت یکم: «بچه‌ها ببینید، شکر در آب حل شد و ناپدید می‌شود.»

  در این‌جا دانش‌آموزان با انجام‌دادن آزمایشی ناپدیدشدن ذره‌های قند را به چشم می‌بینند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که یادگیری کارآمد این مطلب اغلب برای دانش‌آموزان هفت‌ساله(سال دوم دبستان) امکان‌پذیر است.

  موقعیت دوم: «بچه‌ها توجه کنید اگر آب را تبخیر کنیم بار دیگر قند به دست می‌آید.»

  در این‌جا دانش‌آموزان برای تصوّر بهتر و یادگیری کارآمدتر به رشد ذهنی بیش‌تری نیاز دارند، زیرا برای درک این مطلب باید صحنه‌ی ناپدیدشدن ذره‌های شکر را در ذهن خود نگاه دارد. آن‌گاه با بهره‌گیری از ماندگاری آن رویداد در ذهن خود به تصوّر صحنه‌ی جدیدی دست پیدا کند. این بررسی برای یازده‌سالگی یا پنجم دبستان مناسب است.

  موقعیت سوم: «بچه‌ها هنگام حل‌شدن، ذره‌های قند لابه‌لای ذره‌های آب جای می‌گیرند. هم‌چنین، هر یک از ذره‌های درهم‌آمیخته، ویژگی‌های اصلی خود را نگاه می‌دارند، به طوری که حجم، وزن و دیگر ویژگی‌های آن‌ها بدون تغییر می‌ماند.»

  در این‌جا نیاز به مراحل اولیه‌ی تفکر انتزاعی بسیار هویداست. مشاهده‌ی دانش‌آموزان درباره‌ی حل‌شدن حبّه‌ی قند بود، درصورتی که این بحث‌ها به تصور و استدلال نیاز دارد و منتزع از دیدنی‌های عینی آنان است. پژوهش نشان داده است که این نوع بررسی اغلب برای دانش‌آموزان سیزده‌ساله(سال پایانی دوره‌ی راهنمایی) مناسب است.

  موقعیت چهارم: معلم استکانی را نشان می‌دهد که دارای محلول سیرشده‌ی قند است و مقداری از بلورهای قند در ته استکان دیده می‌شود. می‌گوید: «بچه‌ها در این‌جا نوعی پدیده‌ی تعادلی میان محلول و بلورهای قند وجود دارد، به گونه‌ای که سرعت حل‌شدن ذره‌های قند با سرعت ته‌نشین‌شدن آن‌ها برابر است.»

  بدیهی است که این نوع بررسی به تصوّر پیچیده‌تری نیاز دارد. دانش‌آموزان علاوه بر ماندگاری چند مفهوم در ذهن‌ خود باید به مفهوم تعادل و برابری سرعت‌ها توجه کنند. می‌دانیم که مفهوم سرعت نیز به نوبه‌ی خود بر دو عامل ماده و واحد زمان وابسته است. بنابراین، شاید این نوع بررسی که به تفکر انتزاعی بیش‌تری نیاز دارد برای دانش‌آموزان پانزده‌ساله(سال دوم دوره‌ی متوسطه) مناسب باشد.

  باید توجه داشت که تشخیص سازگاری میزان پیچیدگی مفهوم با سن دانش‌آموزان کار ساده و قطعی نیست و مشمول محدودیت‌هایی است که ناشی از تفاوت در استعداد و بهره‌ی هوشی است. بنابراین، منظور از آوردن سن مناسب در مثال بالا، میانگین گروه سنی دانش‌آموزان مورد پژوهش است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که نویسنده نمی‌تواند خود را به یک سطح سنی بسیار مشخص مقید سازد، بلکه باید شرایطی را فراهم آورد تا همگی دانش‌آموزان کلاس فرصت‌هایی برای مشارکت فعالانه در فرایند یادگیری پیدا کنند و به کامیابی‌هایی نیز دست یابند.

  5. مطالب و فعالیت‌های پیشنهادی باید روی انگیزش و تحریک حس کنجکاوی توجه زیادی داشته باشند

برای برانگیختن کنجکاوی دانش‌آموزان و تشویق آنان به خواندن مطالب و درگیرشدن با فعالیت‌های پیشنهادی راه‌های گوناگونی وجود دارد. آوردن مقدمه‌ای در چند عبارت درباره‌ی اهمیت مطلب و هدف از بیان آن، دانش‌آموزان را به ضرورت خواندن آن تشویق می‌کند. مطرح‌کردن مسئله، معما و پرسشی در متن فصل اثر زیادی در تحریک غریزه‌ی خودنمایی و حس کنجکاوی دانش‌آموزان دارد و آنان را ترغیب می‌کند با مسئله درگیر شوند و برای حل‌کردن آن کوشش کنند. روشن است که مسئله‌های مطرح‌شده نباید بسیار پیچیده و ملا‌آور باشند.

  توجه داشته باشید که آوردن شکل و نقشه و جدول و داده‌های مختلف، هنگامی اثر آموزنده و برانگیزاننده‌ی بیش‌تری دارد که با مقداری شرح و پرسش همراه باشد تا دانش‌آموزان را در راه رسیدن به مفاهیم جدید و یا تعمیم‌دادن آن‌ها یاری کند. رنگ‌آمیزی و بهره‌گیری از امکانات هنری و تصویرهای کارتونی نیز اثرانگیزشی بیش‌تری فراهم می‌سازد.

  6. مطالب کتاب یا طرح درس باید به درگیری مستقیم دانش‌آموزان در تجربه‌های یادگیری توجه داشته باشد و آنان را فعال کند 

  تفاوت مهم کتاب درسی و کتاب معمولی در این است که طرح کتاب درسی باید در راستای رسیدن به هدف‌های آموزشی متعددی از جمله پرورش‌ مهارت‌های ذهنی و عملی باشد. با گنجاندن یک مطلب یا شکل برانگیزاننده و مطرح‌کردن پرسش‌های برنامه‌ریزی شده و با پی‌ریزی بحث و گفت‌وگو می‌توان دانش‌آموزان را به فعالیت ذهنی واداشت و گام‌به‌گام او را به سوی پروراندن یک مفهوم یا رسیدن به یک فرضیه وآگاهی از یک روش پیش برد. هم‌چنین اگر امکان فعالیت‌های عملی نیز فراهم باشد می‌توان با گنجاندن دستورکارهایی در کتاب فرصت‌هایی برای دست‌یابی دانستنی‌ها و مهارت‌های جدید پدید آورد. پرسش‌های درون متن، نه پرسش‌های پایان فصل که جنبه‌ی ارزشیابی دارند، نیز می‌تواند در تکوین مفاهیم جدید یا به دست آوردن مهارت‌ در کاربست آن‌ها کارساز باشد.

  توجه داشته باشید که در مورد فعال‌کردن دانش‌آموزان باید از کم‌کاری و زیادروی پرهیز کرد. نه کتاب را به صورت جُنگ اطلاعات عمومی درآوریم که دانش‌آموز را دریافت‌کننده و بازگوکننده‌ی دانستنی‌ها قرار دهد و نه این که در شرایط کنونی ایران که شمار دانش‌آموزان هر کلاس زیاد است و آزمون‌ها بیش‌تر به روش سنتی انتقال دانستنی‌ها انجام می‌شود، کتاب را یکپارچه در جهت فعال‌کردن تنظیم کنیم. به نظر می‌رسد فراهم‌کردن فرصت‌های متعددی از این درگیری‌های سازنده در کنار موقعیت‌های متعدد عرضه‌ی مستدل اطلاعات، راه‌حل به نسبت مطلوبی برای شرایط باشد.

  7. مطالب و فعالیت‌های پیشنهادی باید زمینه‌ها و صحنه‌های مناسبی برای پرورش نگرش‌ها و رفتارهای مطلوب انسانی فراهم کند 

پرورش دقت در انجام مشاهده‌های خالص و آغشته‌نکردن آن‌ها به برداشت‌ها و پیش‌داوری‌های شخصی، بسنده‌نکردن به یک داده یا خبر و عادت به گردآوری داده‌ها بسیار و مقایسه‌ی آن‌ها برای رسیدن به قضاوت درست و یا فرضیه‌های استوارتر، نداشتن تعصب و داوری سریع در برخورد با فرضیه‌ها و نظرها و توجه فراوان به ارزیابی و اطمینان از درستی آن‌ها باعث می‌شود که دانش‌آموزان با درست‌اندیشیدن و درست‌داوری‌کردن خو بگیرند.

  فعالیت‌های کتاب باید فرصت‌هایی برای پرورش روح هم‌کاری و کار گروهی فراهم کند و مشوق درست‌کاری و امانت‌داری باشد. هم‌چنین، فرصت‌ها‌یی فراهم آورد تا دانش‌آموزان گزارش‌های واقعی و بی‌غل و غش از دیدنی‌ها یا خواندنی‌های خود فراهم کنند. چنین فعالیت‌هایی باید هدف آموزشی را به دست‌آوردن معرفت به معنای گسترده‌ی آن در نظر داشته باشند که هم شامل روش علمی و هم بر ارزش‌های اخلاقی، تعهدی و کاربرد انسانیِ علم و فناوری استوار باشند.  

  8. پرسش‌ها و تمرین‌ها باید در راستای ارزشیابی قلمرها و سطح‌ها متعدد تفکر انسانی هم‌چنین ارزیابی ارزش‌ها، نگرش‌ها و مهارت‌های کاربردی باشد

توجه بسیار به پرسش‌های حفظی و اطلاعات عمومی یا پرسش‌هایی که پاسخ صریح آن‌ها در کتاب باشد، مانع رسیدن به هدف‌های آموزش و پرورش است. سطح تفکری پرسش‌ها باید از مرز حفظی‌های عمومی بگذرد و شامل گستره‌ای از درک و فهم، تعبیر و تفسیر، کاربست، تجزیه و تحلیل، کشف نظام‌ها و پیشنهاد فرضیه و سرانجام داوری و شناسایی خوب از بد و بیش‌تر از کم‌تر باشد. این پرسش‌ها باید به تفکر در زمینه‌ی ارزش‌ها و به دست آوردن نگرش‌های مطلوب انسانی نیز توجه کنند و فقط در پی روش‌های علمی مربوط به تکرار الگوها یا کاربرد اصول و قوانین ثابت نباشند.

  9. مطالب و فعالیت‌های پیشنهادی تا اندازه‌ای با زندگی روزانه و محیط اجتماعی ربط داشته باشند

مطالب علمی نباید خشک و خالی و بی‌ارتباط با زندگی انسان و مصداق‌هایِ روز مطرح شود. اکنون ربط علم به زندگی انسانی هدف مهمی برای آموزش و پرورش به شمار می‌رود. آوردن مثال‌های فراوان از مسائل اجتماعی و روابط انسانی در کنار نمونه‌های مربوط به زندگی مادی انسان، مانند محیط زیست، بحران انرژی، تغذیه و ارتباطات، درس را از خشکی و بی‌روحی بیرون می‌آورد و آمادگی‌هایی برای زندگی اجتماعی و کاری آینده و چگونگی برخورد با مسائل آن را فراهم می‌آورد. در این زمینه باید به مسائلی پرداخت که با محل زندگی، شهر و روستا و کشور ارتباط بیش‌تری دارند. هم‌چنین، به هنگام پرداختن به آلودگی محیط زیست یا فرسایش زمین یا روند فعالیت‌های یک کارخانه و روابط انسانی آن، آوردن شکل، مثال، نمودار و آمار مربوط به ایران بسیار به‌جاست و تا جایی که می‌شود باید از راه آسان و کم‌بهره‌ی به کار بردن شکل‌ها و آمار خارجی پرهیز کرد.

  10. متن آموزشی به اندازه‌ی کافی از فعالیت‌های عملی برخوردار باشد

  برپایه‌ی یک اصل برنامه‌ریزی درسی بهترین شیوه‌ی یادگیری، درگیری با فعالیت‌های عملی است. در این فعالیت‌ها دانش‌آموز به طور زنده با صحنه‌هایی روبه‌رو می‌شود که همه‌ی حواس پنجگانه و نیروی فکری خود را به کار می‌گیرد و با کنجکاوی و انگیزش کافی هم به مفاهیم مناسب می‌رسد و هم روش‌های دست‌یافتن به آن‌ها را تجربه می‌کند. البته، فعالیت‌های عملی فقط شامل کارهای آزمایشگاهی نیست، بلکه هر نوع فعالیتی را که به پرورش مهارت‌های عملی و فنی منجر شود، در بر می‌گیرد. کارکردن با مواد و ابزار، رسم و خط و کارهای هنری، مدل‌سازی و نقشه‌کشی، جدول‌بندی و رسم نمودار، همگی از فعالیت‌های عملی به شمار می‌رود.

  11. فعالیت‌های عملی باید با وسایل و ابزار ساده و در دسترس انجام‌پذیر باشد

  با توجه به محدودیت‌های کارگاهی و کمبود فضاهای آموزشی، فعالیت‌های پیشنهادی کتاب باید در شرایط عمومی مدرسه‌های ایران انجام‌پذیر باشد. پیشنهاد آزمایش‌های ساده‌ای که در خانه و آشپزخانه انجام‌پذیر است، کمک زیادی به این هدف می‌کند. با ابزارهای ساده‌ای چون نخ، سیم، چسپ، قیچی، مقوا و چزهایی از این دست، می‌توان فعالیت‌های بسیاری طرح‌ریزی کرد که در آن‌ها دانش‌آموزان به مفاهیم و مهارت‌های مهمی دست یابند. با وجود این، آرزوهای توسعه‌ی آینده نیز باید در نظر باشد و همه‌ی آزمایش‌ها و فعالیت‌ها را نباید در سطح امکانات کنونی همه‌ی مدرسه‌ها محدود کرد.

  12. فعالیت‌های عملی باید در راستای رسیدن به مفاهیم جدید باشد نه در راستای تصدیق گفته‌های پیشین کتاب یا رسانه‌های دیگر

برای پدیدآوردن انگیزش کافی و برای پرورش علاقه و جست‌وجو و پژوهش و فراگرفتن راه و روش رسیدن به دانش جدید به‌جاست طرح‌ریزی فعالیت‌های عملی به گونه‌ای باشد که دانش‌آموز آگاهی مستقیمی از نتیجه‌ی فعالیت عملی خود نداشته باشد و از «مشاهده» به «مفهوم» برسند. به عبارت دیگر بهتر است مفهوم یا نتیجه‌ی کار را پیش‌پیش به او اطلاع ندهند و سپس از او بخواهند که برای اثبات یک گفته در پی پژوهش عملی باشد. در غیر این صورت، بسیاری از انگیزش‌ها و لذت‌های حاصل از پژوهش از دست می‌رود و تنها به پرورش برخی مهارت‌های عملی و سطوح پایین تفکر بسنده می‌شود. به علاوه، ممکن است برخی دانش‌آموزان به دادن گزارش‌های دستکاری شده و دروغین تشویق شوند.

  13. فعالیت‌های عملی باید در راستای پرورش مهارت‌های عملی باشد نه شرح و مروری بر فعالیت‌های عملی دیگران 

  منظور از پرورش مهارت‌های عملی ایجاد برخی هماهنگی‌ها میان دستگاه عصبی و دستگاه عضلانی است که به پیدایش برخی مهارت‌های فنی منجر می‌شود. بنابراین هر گاه کتاب به شرح آزمایش و آوردن شکل و تصویر یا نتیجه‌گیری از آن بسنده کند، دیگر فرصتی برای پرورش مهارت‌های عملی پیش نمی‌آید و آنچه گفته می‌شود در حد انتقال دانش نظری است. روشن است که در مواردی اجرای فعالیت با کمبود وسایل و فضای کافی یا مشکلات اجرایی و خطرهایی همراه است و می‌توان به شرح آن‌ها و دادن گزارش از کار دیگران بسنده کرد که در این موارد هدف از فعالیت پرورش مهارت‌های عملی نبوده، بلکه دادن اطلاعاتی درباره‌ی آن‌ها بوده است.

  14. کتاب درسی، طرح درس یا هر رسانه‌ی آموزشی دیگر باید به زمان لازم برای آموزش کامل درس توجه کند

برنامه‌ریزی برای کتاب یا هر رسانه‌ی آموزشی دیگر باید بر پایه‌ی پیش‌بینی زمان لازم برای اجرای فعالیت‌های آموزشی از جمله بررسی‌های معلم، بحث و پرسش و پاسخ در کلاس، حل تمرین‌ها، اجرای فعالیت‌های عملی و چیزهای دیگر باشد. اغلب مشورت با معلمان باتجربه می‌تواند در برآورد زمان لازم برای انجام هر یک از فعالیت‌های نام‌برده کمک کند و در مجموع به تعیین نزدیک به واقع تعداد کل ساعت‌های لازم بینجامد. روشن است که ارزابی‌های بعدی و گردآوری نظرهای معلمان و دانش‌آموزان به پیش‌بینی دقیق‌تری می‌انجامد.

  در این‌جا گفتن این نکته ضروری است که نباید برای بررسی همه‌ی واقعیت‌های علمی که درک آن‌ها به کوشش خود دانش‌آموزان امکان دارد، زمان تدریس خاصی در نظر گرفت، زیرا می‌توان آن‌ را بخشی از تکلیف دانش‌آموزان در نظر گرفت و زمان کلاس را به پرسش و ارزشیابی و مرور سریع آن‌ها صرف کرد. به عبارت دیگر، بخش زیاد وقت کلاس باید به بحث و پروراندن مفاهیم بنیادی و رسیدن به هدف‌های مهم آموزشی پرداخته شود نه بررسی واقعیت‌های ساده و فراموش‌شدنی.

  15. در مطالب و فعالیت‌های پیشنهادی باید به سلامتی و آسایش روحی دانش‌آموزان توجه شده باشد

انجام‌دادن برخی فعالیت‌ها و آزمایش‌های شیمیایی و الکتریکی که با انفجار، آزادشدن گازهای آسیب‌رسان یا برق‌گرفتگی همراه باشد و دعوت دانش‌آموزان کم‌سال به کارکردن با اجاق گاز آشپزخانه و پریز برق و یا جست‌وجو و گردآوری نمونه‌ی جانداران، انواع برگ‌ها یا سنگ‌های معدنی و حتی نوشتن گزارش از مناطق کوهستانی، مرداب‌ها و باغ‌های پیرامون شهر، ممکن است با آسیب‌ها و خطرهایی همراه باشد که باید درباره‌ی آن‌ها هشدار داد و راهنمایی‌های لازم را گوش‌زد کرد. به علاوه، دعوت از دانش‌آموزان به خواندن کتاب‌ها و منابع نامناسب چه از نظر عاطفی و چه سنگینی مطلب و نارسایی‌های احتمالی دیگر و مطرح‌کردن موضوع‌هایی که آشفتگی و تنش روحی پدید آورد، جایز نیست.

  16. مطالب و شیوه‌ی مطرح‌کردن آن‌ها باید جدید، پیشرفته و تحول‌یافته باشد 

محتوای کتاب، چه از نظر موضوع‌ها و چه از نظر مثال‌ها و آمار، باید جدید، تحول‌یافته و با شرایط و نیازهای روز متناسب باشد. منابع خارجی نیز باید جدید و از اعتبار کافی برخوردار باشند. بنابراین، ارزیابی منابع کتاب را نیز از نظر نام و موضوع، تاریخ انتشار، نویسندگان، امکانات پژوهشی، جهان‌بینی و گرایش‌های انسانی می‌توان ارزیابی کرد.

  17. کتاب باید فرصت‌هایی برای فعالیت فرابرنامه و بیرون از کلاس فراهم سازد 

پیشنهاد فعالیت‌های پژوهشی و خواستن از دانش‌آموزان که به یک یا چند کتاب یا نوار و فیلم مراجعه و اطلاعاتی گردآوری کنند، از داروخانه، کارخانه، مسجد، بازار، مدرسه، موزه یا جای تاریخی دیدن کنند و نمونه‌ها، عکس‌ها یا گزارش‌هایی گردآوری کنند و نظرهایی پیشنهاد دهند، شیوه‌های خوبی برای رسیدن به این هدف است. گاهی نیز فرصت‌هایی پیش می‌آید که دانش‌آموزان مفاهیم و یادگیری‌های خود را در محیط‌های بیرون از کلاس به کار می‌برند و از این راه می‌آموزند که چگونه بیاموزند و چگونه برای نیازهای آینده از نظر انطباق‌یافتن با زندگی و شغل‌های آینده‌ی در حال تغییر آماده شوند و این در حقیقت خود نوعی تمرین برای خودیادگیری و آموزش پیوسته و پایدار به شمار می‌رود.

  18. کتاب درسی یا هر رسانه‌ی آموزشی عمومی باید به گونه‌ای باشد که پاسخ‌گوی نیازهای گروه‌های متفاوت مردم در جاهای گوناگون کشور باشد 

مثال‌ها و مصداق‌هایی که در کتاب درسی یک نظام آموزشی متمرکز به کار می‌رود باید جنبه‌ی انحصاری نداشته و تا جایی که می‌شود، مناسب پسران و دختران باشد. به علاوه، باید شرایط متفاوت طبیعی و اجتماعی کشور را در نظر بگیرد و مثال‌ها یا بررسی‌های خود را روی موارد متفاوت پی‌ریزی کند. در راه رسیدن به این هدف می‌توان حدود هفتاد تا هشتاد درصد برنامه و کتاب را شامل موارد مشترک و عمومی در نظر گرفت که در سراسر کشور تدریش می‌شود و بقیه را نیز در چند انتخاب برای پسران، دختران و یا مناطق شهری، صنعتی، کشاورزی و مانند این در نظر گرفت و دانش‌آموزان هر محل هر محل علاوه بر مباحث عمومی یک انتخاب را نیز فرابگیرند.

  19. محتوای کتاب باید توجه دانش‌آموزان را به اهمیت بررسی‌های مقداری و لزوم دسترسی به دلایل و منابع متعدد جلب کند 

دانش‌آموزان باید در زندگی خود عادت کنند که دانستنی‌ها و داوری‌های خود را به انجام‌دادن تعداد محدودی مشاهده و بررسی کیفی منحصر نکنند و در هر مورد کوشش کنند که به دلایل و داده‌های بیش‌تری دسترسی پیدا کنند و پدیده‌ها و رویدادها را تا جایی که می‌توانند با عدد و مقدار بررسی و ارزابی کنند. توجه به این معیارها و ارزش‌ها بر دقت دانش‌آموزان می‌افزاید و آنان را از قضاوت‌های شتاب‌زده و سطحی دور می‌کند.

  20. ویژگی‌های ظاهری کتاب باید جالب و متناسب با سن دانش‌آموزان باشد  

کتاب باید دارای کاغذ خوب باشد و جلد و صحافی و قطع آن با سن دانش‌آموزان و چگونگی بهره‌گیری آنان از کتاب متناسب باشد. حروف باید خوانا و اندازه‌ی آن‌ها با رشد دانش‌آموزان متناسب باشد. شکل‌ها واضح و برانگیزنده‌ی کنجکاوی باشد. قیمت کتاب مناسب باشد. سبک نوشتن مطالب ساده، رسا و گیرا و به دور از درازنویسی و پیچیده‌نویسی باشد.  

  کتاب‌های درسی از نظر نگارش و سازمان‌دهی متن نیز باید برتری‌هایی بر کتاب‌های دیگر داشته باشند:

  الف) هر فصل کتاب باید به گفتارهایی نه زیاد کوتاه و نه زیاد بلند تقسیم شود و چینش آن‌ها بر پایه‌ی نظمی منطقی باشد و پیش‌نیازها در جای مناسب خود بیاید.

  ب) هر گفتار نیز به چند پاراگراف نه زیاد کوتاه و نه زیاد بلند تقسیم شود و چینش آن‌ها نیز با نظم منطقی باشد و گذر از یک پاراگراف به پاراگراف دیگر به صورت نرم انجام شود.

  پ) هر پاراگراف‌ نیز سازمان‌یافته نوشته شده باشد و جمله‌های پشتیبان آن به‌خوبی از جمله‌ی موضوع پشتیبانی کنند. نوشتن چنین پاراگراف‌هایی نه تنها فهم موضوع را برای دانش‌آموزان آسان می‌کند، بلکه کمک می‌کند که آن‌ها موضوع‌ها و مفاهیم را با نظمی منطقی به یاد بسپارند.

  ت) جمله‌ها بسیار روشن و سرراست باشند و شمار جمله‌های کوتاه از جمله‌های بلند بیش‌تر باشد. در پایه‌های ابتدایی جمله‌های 6 تا 7 کلمه‌ای، در دوره‌ی راهنمایی تا 15 کلمه و در دوره‌ی دبیرستان تا 25 یا 30 کلمه مناسب‌تر است (یونسکو، گزارش لینگوپاکس، 1997 ).

  ث) واژگانی که برای شرح مفاهیم و موضوع‌ها به کار می‌رود، باید در محدوده‌ی توانایی‌های زبان‌آموزی دانش‌آموزان پایه‌های آموزشی مختلف باشد. فراوانی واژگان ساده بر واژگان پیچیده و چند بخشی برتری داشته باشد. راهنمایی‌های کارشناسان زبان‌آموزی به‌ویژه در کتاب‌هایی که برای پایه‌های ابتدایی تنظیم می‌شوند، می‌تواند بسیار کارساز و سودمند باشد.

  بی‌گمان نوشتن کتاب‌های درسی با ویژگی‌هایی که گفته شد به کار گروهی سازمان‌یافته و پی‌گیر نیاز دارد. دیگر زمان آن گذشته است که یک یا چند نفر بتوانند بدون هم‌کاری کارشناسانی از رشته‌های گوناگون آموزشی و هنری، کتاب‌های درسی پسندیده‌ای پدید آورند. 

  چگالی مفاهیم در کتاب درسی

حجم کتاب‌های درسی خارجی در همه‌ی دوره‌های تحصیلی از ابتدایی تا پیش‌دانشگاهی، چندین برابر حجم آن‌ها در ایران است. برای مثال، تعداد صفحه‌های کتاب‌های دوره‌ی متوسطه که بیش‌تر در قطع بزرگ رحلی هستند، به طور معمول از 500 صفحه و 600 صفحه بیش‌تر است. البته، دانش‌آموزان مطابق برنامه، روش و هدف‌های خاص مسیر انتخابی خود، چنین کتابی را به عنوان مرجع و منبع مهم به کار می‌برند و هرگز آن را کتابی مقدس نمی‌دانند که باید تمام محتوای آن را آموخت و به خاطر سپرد.

  اما یک دلیل و یک پی‌آمد برای گرفتاری بزرگ دانش‌آموزان ایرانی در دل‌زدگی از کتاب درسی و دشواری آموختن آن، فشردگی مطالب و به کار بردن روش ایجاز و اختصار در بیان مسائل و مفاهیم علمی است که به گسترش پدیده‌های ناهنجار معلم خصوصی، کلاس‌های تقویتی، گسترش روزافزون انتشار کتاب‌های چهارگزینه‌ای بازاری انجامیده است. کاهش حجم کتاب درسی [که اغلب پی‌آمدی از فشارهای اجتماعی و بار اقتصادی است] موجب افزایش چگالی مفاهیم و دشوارشدن درک محتوا برای همگان است.   

منبع: جزیره دانش

معرفی کتاب: زبان زرافه

 

نام کتاب: زبان زرافه

تالیف: فرشته سبحانی

اننتشارات: دات

صفحه: 144

قیمت: 2800 تومان

جواد لگزیان 

بی‌مهابا و مسلسل‌وار هر چه حرف بی‌ربط بود از دهانها بیرون می‌آمد و ناگهان عده‌ای چون لشکر مغول قبل از فتح دیوار چین به هم هجوم آوردند...و در این زمان بود که هاتفی ندا درداد زنگ بزنید۱۱۰بیاید.چشمانتان قبض گاز شش رقمی نبیند یک مرتبه نعره‌ای شنیدم که عمرا گودزیلا صاحب چنان صوتی باشد حتی علیه دشمنش یعنی گیدورا. نعره که برخاست همه گریختند و نفس کش طلبی که توپ پلاستیکی در دست داشت، آن را در حالیکه تکه و پاره شده بود، شوت کرد وسط خیابان و دیگر شما صدایی از جنبده‌ای نمی‌شنیدید و نه اثری از موجودی، به فاصله‌ای کوتاه خیابان در سکوتی غمگین فرورفت .

آنچه خواندید سناریوی خاکستری فیلمی نئورئالیستی بود ! اساسا دعوا از آنجا ‌شروع شد که بچه‌های یک محله با هم حرفشان شده بود که کی برود این بار توپ را بیاورد و بزرگترها هم وارد میدان شده بودند‌ .

صحنه‌های خشونت را همه ما می‌بینیم اما چاره کار چیست‌؟ ارتباط بدون خشونت فنی است برای ارتباط انسانی و لبخند و امید در این روزگار کج مدار .

در کتاب زبان زرافه ما با کارگاههای ارتباط بدون خشونت برای کودکان و نوجوانان ۵ تا ۱۰ سال آشنا می‌شویم و می‌آموزیم که می‌توانیم با بچه‌ها یک کارگاه عدم خشونت داشته باشیم و باهم همدلی را تجربه کنیم آن هم با همکاری یک زرافه‌. لابد می‌پرسید حالا چرا زرافه .

آنچه زرافه را عمومی‌ترین نماد در میان فعالان ارتباط بدون خشونت کرده است ویژگی‌هایی است از قبیل :

۱ - بزرگی قلب: زرافه قلبی به وزن حدود ۱۰ کیلوگرم دارد که نمادی است برای توجه به احساسات .

۲ - فشار خون بالای زرافه نمادی است از قدرت قلب زرافه در واکنش سریع عاطفی .

۳ - بلندی گردن: امکان دیدی وسیع تر را فراهم می‌کند، تا زرافه بتواند پیامد گفتار و رفتار خود (انتخاب خود) را ببیند چه هر انتخابی پیامدی دارد که تاثیری بر زندگی خود و دیگران می‌گذارد .

۴ - قدرت پا: زرافه پای قدرتمندی دارد که می‌تواند حتی شیر را در زمانی که به زرافه حمله می‌کند تا چند متر پرت کند و این نمادی است برای قدرت حمایتگر او در دفاع از خود که برای جلوگیری از آسیب به کار می‌آید .

۵ - زبان زرافه‌: بزاق دهان زرافه این خاصیت را دارد که تیغ و خار گیاهان را نرم و قابل خوردن کند. بنابراین می‌تواند نمادی باشد برای شنیدن هر کلام ناخوشایندی و ترجمه آن به احساسات و نیازهای انسانی یعنی اینکه به دیگران خوب گوش کنیم تا داد نزنند .

۶ - بلندی پا: نمادی برای حرکت و پیشرفت به سمت آنچه آرزویش را داریم .

۷ - غذای زرافه: ساده و مختصر برگ سبزی می‌خورد و قناعت پیشه است که همه‌اش برای ما درس است .

۸ - سرعت زرافه : ۵۰ کیلومتر در ساعت که به ما می‌آموزد باید زود دست به کار شویم .

۹ - آرامش زرافه: آرامش و بی‌آزاری عجیب او در برابر همه با آن نگاه مهربان. او به همه فضایی برای بودن در طبیعت می‌بخشد و وقتی حضور دارد پرستو و مورچه و گرگ همه از او درامانند و آرامش دارند .

۱۰ - زبان زرافه : طول زبان این زرافه تا ۴۰ سانت است که یعنی خوب حرفهایش را و البته همه حرفهایش را بیان می‌کند .

کتاب "زبان زرافه" ترجمه و تالیف فرشته سبحانی شرح کاملی از کارگاههای ارتباط بدون خشونت برای کودکان و نوجوانان را نشر دات در ۱۴۴صفحه  و با قیمت ۲۸۰۰ تومان منتشر کرده است .

کتابی که می‌گوید کلمات پنجره‌اند نه دیوار .

منبع: زبان زندگی 

---- 

متاسفانه نویسنده کتاب خانم فرشته سبحانی در تاریخ ۲۴/۱۱/۹۰ بعد از تحمل یک دوره بیماری درگذشتند.مراسم یادبود ایشان روز پنجشنبه27 بهمن برگزار می شود.

معرفی: خانه کودک ناصر خسرو

 معرفی خانه کودک ناصرخسرو 

یکی از طرح های انجمن، آموزش و توانمند سازی کودکان در وضعیت دشوار با تأکید بر کودکان آسیب پذیر شهری است. خانه کودک ناصرخسرو یکی از پروژه های انجمن در قالب طرح مذکور می باشد که بخشی از  منطقه 12 (محلات ناصرخسرو، پامنار و بازار تهران) را در بر می گیرد.

گروه هدف این مرکز کودکان و نوجوانان (زیر 18سال) هستند. همچنین کلیه افرادی که در ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با گروه هدف باشند، مانند والدین و مربیان را شامل می شود.

 اهداف

- ارتقاء سطح دانش و آگاهی گروه های هدف نسبت به حقوق کودکان، بهداشت فردی، روانی و حقوق شهروندی.
- تغییر نگرش و رفتار گروه هدف نسبت به حقوق کودکان.
- ایجاد حس مسئولیت بین مردم منطقه و گروهای هدف نسبت به محیط خود و تشویق به مشارکت در مسائل اجتماعی در جهت تغییر نگرش با مد نظر داشتن کنوانسیون حقوق کودک.

برنامه ها  

1. آموزش:
برنامه های آموزشی این طرح با هدف توان افزایی کودکان و کسب مهارتهای زندگی شامل کلاس های آموزشی مهد کودک و پیش دبستانی، کلاسهای تقویتی از ابتدایی تا کنکور، کلاس های حرفه آموزی شامل خیاطی، آرایشگری، کامپیوتر و کلاس های آموزشی زبان، آموزش خانواده (مادران) و برگزاری اردوهای آموزشی–تفریحی برای کودکان از برنامه های این طرح است.
2. بهداشت و سلامت:
- آموزش و ارتقای بهداشت جهت حفظ سلامت کودکان در مقابل امراض و بیماری ها (برگزاری کلاس های آموزشی بهداشت فردی، بهداشت روانی و...)
- بیماریابی و ارجاع کودکان به مرکز درمانی تخصصی
- تلاش در جهت شناسایی امکانات درمانی رایگان و کم هزینه
- احداث پایگاه بهداشت توسط مرکز بهداشت شرق تهران با هدف تنظیم خانواده و پایش رشد کودکان
3. مددکاری:
- تشکیل پرونده مددکاری برای کودکان و الویت بندی نیازهای آنان و ارجاع آنها به مراکزذیصلاح و پیگیری تا رفع مشکل کودکان.
- تلاش برای پیگیری حضانت و تهیه شناسنامه برای کودکان فاقد شناسنامه
- تلاش برای بهبود وضعیت کودکان در زمینه های آموزشی و رفاهی (کودکان بازمانده از تحصیل)
4. روابط عمومی:
به منظور اطلاع رسانی در مورد مسائل و مشکلات، نیازها و توانمندی های کودکان، تبلیغ حقوق و منافع کودکان در افکار عمومی جذب منابع مالی، همکاری های فکری و اجتماعی فعالیت می کنند که تهیه گزارش عملکرد و دستاوردهای خانه کودک و همچنین برگزاری نمایشگاه ها و مناسبت ها از مهمترین موارد تعریف شده در این برنامه است.
5. ایجاد کتابخانه ی کودک و نوجوان:
به منظور ارتقای سطح دانش و تشویق کتابخوانی اولین کتابخانه کودک و نوجوان در منطقه در سال 86 در خانه ی کودک افتتاح شد و برنامه هایی از قبیل امانت دادن کتاب، کتابخوانی گروهی ، دعوت از نویسندگان  کودک و نوجوان و برگزاری جشن تشویق فعالان کتابخانه و... را شامل می شود.   

گزارشی از فعالیت های فوق برنامه خانه کودک ناصرخسرو

گزارش کلاس فوتبال
در تابستان 89 جهت برگزاری کلاس ورزشی فوتبال برای تعداد 60 نفر از پسران محلی برنامه ریزی شد. در دو گروه سنی از پسران ثبت نام به عمل آمد و 2 گروه 30 نفری از پسران8-13 سال و 14-18 سال برای فوتبال تشکیل شد. در همین راستا ابتدا اقدام به جذب مربی حرفه ای فوتبال از یکی از تیم های مطرح تهرانی (راه آهن) کردیم. در مرحله بعد نیز لیست وسایل مورد نیاز به کمک یکی از حامیان مالی انجمن تهیه شد.
افراد ثبت نام شده هر دو گروه روزهای زوج از ساعت 7-10 به طور منظم در کلاس ها شرکت و به صورت تئوری و عملی مهارتها و تکنیک های ورزش فوتبال را فرا گرفتند.
در پایان فصل تابستان و با اتمام دوره آموزشی ورزش فوتبال تعداد 20 نفر از پسران که فراگیری دوره عملی و تئوریک را با نتایج بهتری به اتمام رسانده بودند در آزمون ورودی تیم راه آهن شرکت کردند و 3 نفر از آنها در تیم نوجوانان راه آهن پذیرفته شدند که هم اکنون نیز به صورت حرفه ای تمرینات باشگاه را دنبال میکنند.
در طول سال تحصیلی نیز کلاسها با زمان کمتر و تعداد کمتری از نوجوانان، با همکاری مربیان داوطلب کماکان برقرار بود. تیم فوتبال خانه کودک ناصرخسرو در طول سال تعداد 4 بازی دوستانه با تیم های محلی و تیم فوتبال خانه کودک ناصرخسرو انجام داد که در همه آنها نیز با نتایج قابل قبولی به پیروزی رسیدند.
درحال حاضر با توجه به مستعد بودن و استقبال بسیار زیاد تعدادی از نوجوانان منطقه به این رشته ورزشی، مربی تیم در پی مذاکراتی که با مسئولین مربوطه داشته اند، اقدام به ثبت تیم ناصرخسرو به عنوان تیم رسمی فوتبال نموده اند. برای انجام این امر اقداماتی جهت بیمه اعضای تیم و ... پیش نیاز است که در حال انجام می باشد.

نیازهای فعلی تیم:
- توپ فوتبال استاندارد
- کفش ورزشی برای بازیکنان
- گرمکن و لباس ست ورزشی
- هزینه بیمه ورزشی بازیکنان تیم

دوره شنا آموزشی ویژه دختران
در خرداد ماه 1390 ، با هدف جذب هر چه بیشتر دختران محله و حضور بیشتر آنها در برنامه های ورزشی و تفریحی، طرح دوره آموزشی شنا برای تعداد 30 نفر از دختران 11 تا 18 سال را تهیه و پس از تامین اعتبار توسط حامیان مالی انجمن حمایت از حقوق کودکان اجرا شد.
خانه کودک ناصرخسرو جهت استمرار حضور این دختران در خانه کودک و بهره مندی از سایر کلاسهای مجموعه یک پکیج آموزشی برنامه ریزی کرد. در این طرح دختران بطور مستمر و مداوم روزهای زوج در نوبت صبح را با برنامه های در نظر گرفته شده از طرف این مجموعه می گذرانند. کلاسهای برنامه ریزی شده برای این گروه سنی از دختران: مهارتهای زندگی، بهداشت بلوغ، مهارتهای حرکتی (باله) و حقوق کودک می باشد. و در نوبت بعد از ظهر نیز جهت آموزش شنا به مجموعه ورزشی ادیب اعزام می شوند.
محل برگزاری دوره آموزشی شنا، مجموعه ورزشی ادیب (واقع در خیابان ری، خیابان ادیب) می باشد. بعد از ثبت نام تعداد مشخص شده بر اساس طرح ارائه شده، این تعداد از دختران به طور مرتب، 3 روز در هفته (روزهای زوج ) از ساعت 1_3 در کلاس آموزشی حاضر شدند و در حال حاضر جلسات پایانی این دوره آموزشی را میگذرانند.
خانه کودک ناصرخسرو در نظر دارد جهت تشویق و تکمیل آموزش شرکت کنندگان در این دوره، همین تعداد را در ماه آینده جهت دوره آموزش شنا (مقدماتی 2) ثبت نام و معرفی نماید.

دوره آرایشگری
در مهر ماه سال 1389در راستای طرح توانمند سازی و کارآفرینی برای دختران تحت پوشش خانه کودک ناصرخسرو، تعداد 15 نفر از دختران علاقمند به فراگیری حرفه آرایشگری توسط خانه کودک ناصرخسرو شناسایی شدند. پس ازتامین هزینه طرح توسط حامیان مالی انجمن حمایت از حقوق کودک و خانه کودک ناصرخسرو، برای گذراندن این دوره در یکی از آرایشگاههای تحت نظر سازمان فنی و حرفه ای ثبت نام و طی یک دوره 6 ماهه آموزشهای مربوط به آرایش و پیرایش را به صورت تئوری و عملی دیدند.
در آغاز اردیبهشت ماه سال 1390 کلیه این تعداد از مهارت جویان در امتحان تئوری آرایشگری که از طرف سازمان فنی و حرفه ای برگزار گردید شرکت کردند و تعداد 12 نفر از آنها با کسب حدنصاب نمره آزمون کتبی تئوری این مرحله را با موفقیت به پایان رساندند.
در اواسط اردیبهشت ماه سال 90 نیز کلیه دخترانی که در مرحله اول آزمون شرکت کرده بودند و آن را با موفقیت گذرانده بودند، در امتحان عملی سازمان فنی و حرفه ای شرکت کردند و همه این 12 نفر در این آزمون پذیرفته شدند.
در حال حاضر 3 نفر از این گروه جذب بازار کار در همین حوزه شده اند و سایر هنرآموزان هم پس از دریافت مدارک رسمی فنی و حرفه ای در نظر دارند یک آرایشگاه محلی احداث کنند و به صورت گروهی و مشارکتی مشغول به کار شوند.
در پایان لازم به توضیح می باشد مدارک معتبر و رسمی فنی و حرفه ای این هنرجویان سه ماه پس از امتحان عملی آنها آماده می شود. که متعاقبا یک نسخه کپی آن به حضورتان تقدیم می گردد.  

منبع: انجمن حمایت از حقوق کودکان

نکات تازه در مورد امن کردن خانه برای کودکان

هنگامی که به بحث امن کردن خانه برای کودکان می­رسیم، به نظر می­رسد که باید کارهای بسیار زیادی انجام شود اما در حقیقت این طور نیست. راه­های ساده ­ای هم برای این کار وجود دارند. مسئله امن تر کردن خانه برای کودکان نوپا باعث شده که کتاب­ ها، راهنماها و دستورالعمل­ های بسیاری در این زمینه چاپ شود و حتی مشاورین متخصصی هم در این زمینه فعالیت کنند. اگر کمی جستجو کنید می­بینید که تعداد زیادی محصولات و راهنماها در این زمینه برای فروش وجود دارند. آیا فرزند شما واقعاً به یک کلاه ایمنی یا گاو صندوق پر از دارو نیاز دارد؟ در اینجا یک طرح گام به گام ارائه می­کنیم که می­تواند در این مورد کمک کننده باشد: 

1.       مراقب باشید. هیچ جایگزینی برای نظارت و چشمان شما وجود ندارد ! پس هرگز فرزندتان را تنها رها نکنید مگر آنکه او در یک تخت مخصوص نوزاد یا زمین بازی ایمن باشد و در این صورت تازه آن هم برای چند دقیقه (مگر آنکه خواب باشد). کمک­ های اولیه­ مخصوص نوزادان را یاد بگیرید و شماره­ های اورژانس را دم دست بگذارید. مراقبت از نزدیک این مزیت را نیز دارد که می­توانید به فرزندتان بیاموزید که بعضی چیزها ممنوع هستند.اگر دستش به چیزی که مناسب او نیست می­رسد، قاطع و محکم بگویید «نه!این مال بچه­ها نیست» و در عوض چیزی که برای او مناسب است (مثلاً اسباب بازی­هایش)را پیشنهاد کنید.پس از چند بار تکرار، منظور شما را متوجه خواهد شد.

2.       مناطق امن ایجاد کنید. مطمئن شوید که اتاق خواب فرزند شما که در حالت ایده­ آل اتاق دیگری به جز اتاق تفریح و سرگرمی خانواده است خالی از اشیای تیز است، پله ­هایش محافظ دارند، پریزهایش به درپوش مجهز شده­اند، کمدها و قفسه ­هایش محکم هستند، اسباب و اثاثیه­ اش به خوبی نصب و در جای خود قرار گرفته­ اند و ... .

در این صورت فرزند شما می­تواند بدون نظارت نزدیک و مستقیم شما به راحتی در این نواحی بازی کند؛ اگر چه شما در این صورت نیز باید نزدیک او باشید اما کودک برای کسب تجربه و یادگیری  آزادی عمل لازم را دارد.  چنانچه می خواهید اتاق­های خاصی(مثلاً اتاق ناهارخوری یا اتاق نشیمن)را برای کودک­تان امن کنید، در این صورت باز هم می­توانید از دکورهای معمولی استفاده کنید و لزوماً نیازی نیست که دکور اتاق را به دکور کودکانه تغییر دهید.می­توانید در این موارد از موانع یا محافظ­های مخصوص استفاده کنید یا اینکه برای درها یک محافظ دستگیره نصب کنید (وسیله ­ای که فقط بزرگترها می­ توانند با استفاده از آن در را باز کنند).

3.       برای پیشگیری از حوادث، شکستنی­ ها را در جای مناسبی قرار دهید. فعلاً عتیقه جات خانوادگی ، اشیائ گرانبها و سایر موارد شکستنی و ارزشمند را بسته­ بندی کرده و دور از دسترس بگذارید.

4.       مراقب مسمومیت باشید. مواد شوینده، داروها، مشروبات الکلی، لوازم آرایش و سایر موادی که برای کودک خطرناک هستند را از معرض دید و دسترس کودک خارج کنید و ترجیحاً در یک قفسه­قفل شده قرار دهیدهمچنین توجه داشته باشید که برخی از گیاهان خانگی نیز می­توانند خطرناک باشند پس آنها را نیز دور از دسترس قرار دهید و برگ­ها یا گل ­هایی را که از آنها می­افتند را فوراً از روی زمین بردارید.

5.       به پنجره­ ها، درها، آشپزخانه، و حمام توجه ویژه کنید. پنجره­ ها و درها را بسته نگه دارید و اطمینان پیدا کنید که فرزندتان در پرده­پنجره یا سایر وسایل آن گیر نمی­کند. در آشپزخانه، چاقوها را دور از دسترس بگذارید و دستگیره­ ظروف را به سمت داخل بچرخانید؛ در دستشویی را ببندید و برای مجاری آن  از درپوش استفاده کنید. و هرگز بچه را در تشت، توالت فرنگی و ...تنها نگذارید زیرا جثه اش کوچک است و ممکن است ظرف چند دقیقه همراه آب وارد لوله­ها شود(به خصوص از طریق توالت فرنگی).

6.       در بیرون از منزل بسیار مراقب باشید. خانه­ مادربزرگ ممکن است به اندازه­ خانه­ خودتان برای بچه امن و ایمن نباشد؛ اگر فرزندتان زمان زیادی را در آنجا می­گذراند، سعی کنید که در آنجا هم از دستگاه ­های محافظ استفاده کرده و در مجموع ایمنی را افزایش دهید.

شش منطقه مهم که باید ایمن شوند:

مواردی وجود دارند که باید وقتی کودک­تان از چهار دست و پا راه رفتن به راه رفتن روی دو پا عادت می­کند به آنها توجه کنید.در این مواقع خطرات افزایش می­یابند و تلاش­های شما در جهت ایمن کردن محیط نیز باید به همین سرعت افزایش یابند.

مطمئناً بسته­بندی و انبار کردن گلدان­ها و ظرفهای شکستنی و شمعدان­های قیمتی کار آسانی است اما شما نمی­توانید توالت­ها را بسته ­بندی نموده و کنار بگذارید !یا اینکه پله ­ها را از منزل­تان حذف کنید بلکه باید قبل از آنکه مهارت­های حرکتی و تازه شکوفا شده­ کودک­تان او را دچار مشکل کنند با عقل و منطق دست به کار شوید و منزل را ایمن کنید.خوشبختانه با استفاده از روش­ها و ابزارهای مناسب می­توانید به طور قابل توجهی احتمال آسیب دیدن کودک­تان را کاهش دهید.به مناطق زیر که به صورت بالقوه برای کودک خطرناک هستند توجه کنید:

گوشه­ ها و لبه ­ها

میزهای صاف و براقی که روی آنها شیشه ­ای است و سال گذشته آنها را به دکور منزل­تان اضافه کرده ­اید، در حال حاضر که کودک شما راه می­رود، این میزها بیشتر از آنکه جذاب و دلربا باشند خطرناک خواهند بود. لبه ­ها و گوشه­ های میز را با ضربه ­گیرهایی که در فروشگاه­های کودکان وجود دارند بپوشانید تا در صورت برخورد فرزندتان با آنها از شدت آسیب کاسته شود. می­ توانید از همین ضربه ­گیرها برای سایر لبه­ های تیز منزل (مانند شومینه و لبه­ پنجره ­ها) نیز استفاده کنید. سر کودک شما است به جایی برخورد کند پس حتماً برای درمان آسیب­ها و ضربات وارده به سر آمادگی داشته باشید و مهارت­های لازم را کسب کنید.

محل های نگهداری مواد خطرناک

دیگر نباید ضد یخ ( که چیزی شبیه شربت سبزاست) یا قرص­های ضد بارداری (شکلات!) را در قفسه­ ها نگهداری کنید (به خصوص اگر م بالا رفتن کودک بسیار خوب است). پس در زمان امن کردن خانه این مواد و سایر محصولات موجود در منزل (مانند مواد تمیزکننده، داروها، و الکل) را در کابینت­ های قفل­ دار قرار دهید.

پله­ ها و درگاه­ ها

با نصب موانع ایمنی محکم در پایین و بالای پله ­ها کودک نوپای خود را از پله ­ها دور نگه دارید (در صورت امکان در مورد قسمت پایین پله­ ها این مورد را تا سه پله ادامه دهید تا کودک­تان برای تمرین  بالا رفتن از پله فضای مناسبی در اختیار داشته باشد). دستگیره­ اتاق­های خطرناک مانند حمام (که به خاطر وجود آب و وسایل برقی مانند سشوار خطراتی متوجه کودک است) و دفتر کار (که سیم رایانه و دستگا ه­ های منگنه­ درون آن می­توانند خطرناک باشند) را با پوشش­ های پلاستیکی مخصوص این کار بپوشانید (این قبیل وسایل در فروشگاه­های کودکان به وفور یافت می­شوند). یا اینکه اصلاً می­توانید در­ها را قفل کنید.

پنجره­ ها

با نصب یک حفاظ فلزی در کناره­ قاب پنجره که میله­ های آن کمتر از 10 سانتیمتر از هم فاصله دارند، مطمئن شوید که فرزندتان از پنجره به بیرون نمی­افتد.اگر پرده دارید، باید مراقب باشید که بچه ­ها در آنها گیر نکنند زیرا پرده یکی از شایع ترین دلایل خفگی کودکان محسوب می­شود.بهتر است که از پرده­هایی که ساده­تر هستند استفاده کنید (به خصوص برای اتاق کودک).

نقاط خطرناک

زمانی که کودک شما چهار دست و پا راه رفتن یا خزیدن را آغاز می­کند، یکی از اولین مواردی که باید به آن توجه کنید پوشاندن پریزهای برق است (او با خودش فکر میکند سوراخ­ها اندازه­ انگشتانش هستندو خوب است که با انگشتانش آنها را امتحان کند!). اما زمانی که کودک راه رفتن را شروع می­کند باید لوازم برقی را هم در محل­های امن ­تری قرار دهید مثلا، در آشپزخانه برای دستگیره­ ها و دکمه­ های اجاق گاز از پوشش­ های مربوطه استفاده کنید تا کودک نتواند شعله­ ها را روشن کند و هنگامی که آشپزی می­کنید، در صورت امکان از شعله­ های عقبی اجاق استفاده کنیدو اگر به ناچار باید از شعله­های جلویی استفاده کنید، دسته­ ظروف را به سمت عقب اجاق بچرخانید تا فرزندتان نتواند آن را بگیرد.

همچنین باید مراقب وسایل برقی روی پیشخوان یا میزهای آشپزخانه نیز باشید.پس حتماً لوازمی مانند تستر نان و دستگاه­های غذاساز در آشپزخانه و سشوار و اتوی مو در حمام را در لبه­ جلویی میزها قرار ندهید تا از دسترس کودک­تان دور باشند.به خاطر داشته باشید که حوادث همیشه در کمین شما و فرزندتان هستند پس حتماً موارد مربوط به درمان سوختگی­های کودکان را هم یاد بگیرید.

آب راکد

توالت برای کودک شما مانند یک استخر کوچک یا یک سطل زباله برای چیزهایی که قبلاً پیدا کرده می­باشد. با استفاده از یک درپوش یا چفت پلاستیکی مانع از دسترسی او به بخش چینی یا سرامیکی توالت شوید اما یادتان باشد به مهمان­ ها بگویید که چگونه آن را باز کنند!

منبع: نی نی سایت

اهمیت شروع ورزش از دوران کودکى

 

اکثر تحقیقات اثر فعالیت فیزیکى ر ا در افراد بالغ بررسى کرده اند و کمتر به موضوع کودکان پرداخته اند . در صورتیکه اثرات فعالیت فیزیکى در دوران کودکى همانند بزرگسالى است . کودکان به فعالیت نیاز دارند تا از ان طریق ابراز وجود کنند ، مهارتهایى را بیاموزند تا بر احساس اعتماد به نفس و شایستگى هاى اجتماعى خویش بیفزایند و با انجام مهارتهاى گوناگون حرکتى و بدنى شالوده زندگى فعال بزرگسالى خود را پى ریزى کنند . بریزند و بنابر اهمیت این موضوع کشورهاى پیشرفته جهان معتقدند که پایه هاى اصلى یادگیرى و شخصیت و افراد در دوران کودکى شکل مى گیرد و حرکت و فعالیتهاى بدنى و ورزش به عنوان یک نیاز اسامى براى بهزیستى افراد بشرى و جوامع علمى پذیرفته شده است .

نقش ورزش در رشد مناسب جسمى کودکان

کودک در ابتدا به علت ناتوانى ، متکى به دیگران است اما در او امکان رشد وجود دارد ، تغییر وضعیت او از بى تعادلى و ناتوانى به سوى استقلال عملى بسیار کند است و در طول مراحل صورت مى گیرد و رشد دستگاه عصبى و عضلات و شکل گیرى آنها با گذشت زمان تکامل مى یابد وقتى کودک بیاموزد چگونه دستورالعمل ها و قوانین را اجرا کند با دیگران چگونه همکارى کند ، چگونه نوبت را رعایت کرده و یا از قوانین اطاعت کند و به چه ترتیب با دیگران تشریک مساعى نماید . همگى قواعد اجتماعى و قوانینى هستند که کودک فقط به هنگام بازى و ورزش آنها را فرا مى گیرد ، از طریق ورزش کردن است که کودک خلاقیت ها و مهارت ها و توانمندى هاى جسمى لازم را در زندگى اش تقویت مى کند و بزرگ مى شود .

نقش ورزش در رشد روانى کودکان

یکى از متمایزترین جنبه هاى حیات معنوى هر فرد شخصیت او مى باشد و یکى از گستره ترین عقاید این است که ورزش از راههاى گوناگون در روحیه و شخصیت ورزشکاران اثر مثبت مى گذارد تلاش و کوشش کودکان براى به دست آوردن موفقیت ورزشى اعتماد به نفس او را بالا مى برد و چون ورزش همیشه با پیروزى قرین نیست کودکان با این واقعیت از زندگى آشنا مى شوند و مى فهمند که همیشه نمى توان در هر شرایطى پیروز بود بلکه شکست هم واقعیتى است که باید آن را شناخت و تحمل پذیرش آن را داشت و همین الگوهاى حرکتى و مهارتى در سنین کودکى زمینه ساز اصلى رشد در ابعاد روانى و معنوى است .

تأثیر ورزش در روند یادگیرى کودکان

بازى و ورزش لذت اصلى دوران کودکى است و در عین حال این اولین راهى است که کودک به کمک ان در مورد خودش ، دیگران و دنیاى اطرافش مى آموزد و بسیارى از دانشمندان علوم تربیتى و تربیت بدنى معتقدند که پایه هاى اصلى یادگیرى از حرکت آغاز مى شود و تربیت بدنى را تعلیم و تربیت کل انسان از طریق بدن مى دانند اما تحلیلى وجود ندارد که روشن کند کودکان چگونه یک مهارت را مى آموزند . از آنجائیکه خصوصیات بارز کودکان عضلات ضعیف ، قدرت تمرکز پایین ، حرکات و حالات بچه گانه و انعطاف پذیرى خوب مى باشد ، حوزه تخصص کودک چندان محدود و روشن نیست ، ورزش براى این گروه باید بیشتر جنبه بازى و سرگرمى داشته باشد هر کودکى ممکن است ساعتها در حیاط بازى کند بدون آنکه مشکل خاصى بر او عارض شود ولى وقتى تمرینات سازمان یافته انجام دهد دچار انواع دردهاى زانو ، ساق پا ، پشت پا و .... مى شود .

ویژگیهاى ورزش کودکان

کودکان صرف نظر از هر فرهنگ و ملیتى که داشته باشند و در هر گوشه از دنیا که زندگى کنند بازى مى کنند ، حتى زمانى که از این همه تنوع و دگرگونى در ساخت اسباب بازیها خبرى نبود دیرینه شناسان شواهدى دال بر وجود اسباب بازى در هنگام پیدایش انسانهاى ماقبل تاریخ کشف کرده اند اما اهمیت نقش ان در تکامل هوش کودک بتازگى کشف شده است تحقیقات امروز بر فعالیتهاى بدنى همه جانبه تأکید دارد لازمه آن ایجاد برنامه هاى ورزشى و تشویق کودکان به درگیر شدن در انواع وسیع فعالیتها است کودکان در رقابتهاى ورزشی  و بازى از استعدادهاى نهفته خود مطلع مى شوند اطلاع یافتن فرد از استعدادهاى نهفته خود مى تواند امید او را به موقعیتهاى ورزشى و غیرورزشى افزایش دهد به طور کلى ورزش براى کودکان با هر توانایى و در هر سنى مهم است زیرا پایه خواندن ، نوشتن ، منطق ریاضى و خلاقیت کودک از بازى شروع مى شود .

نقش مادران در تشویق کودکان به ورزش

والدین اولین همبازى کودکانشان هستند و تحقیقات در این زمینه نشان میدهد کودکانى که بیشتر با والدینشان بازى مى کنند از رشد عقلى بیشترى برخوردارند اعتقاد والدین در مورد ورزش ، تشویق مستقیم آنها و مهمتر از آن نقش و نیروى والدین به عنوان الگوى رفتار است که در سطح فعالیت کودکان تأثیر مى گذارد . نقش اولیا در درگیر شدن کودکان در ورزش بسیار حیاتى است و اولیا مى توانند میزان توانایى هاى بچه هاى خود را در رقابتهاى ورزشى بسنجند و بشناسند .

نقش مربیان مهدکودک در ورزش کودکان

بعد از خانواده مربى آموزش دهنده اصلى کودک است کودکانى که بغیر از پدر ، مادر با مربیان مهدکودک بازى و ورزش مى کنند و مى توانند بازیهایشان را با آنها سهیم کنند طبیعتاً از هوش بالاترى برخوردارند . بنابراین مربیان باید شخصیت مطلوب ، هوشمند و قوى داشته باشند و پیشرفت در ورزش به میزان بسیار بستگى به توانائیها و صلاحیت هاى کادر آموزشى و به طور کلى و کیفیت فنى و آموزشى مربیان دارد .

آموزش نرمشهاى مناسب و بازیهاى ورزشى در سنین کودکى

کودکان پس از خواب بیشترین وقت خود را صرف بازى میکنند ،‌کودکان بیشتر به این دلیل به بازى مى پردازند که لذتبخش است و در واقع بخش فطرى از آموزش آنهاست زیرا کودک در بازى مى آموزد و قمست مهمى از شخصیتش تکوین مى یابد کودک در بازى براحتى مى سازد ، خلق مى کند و براحتى مى تواند بازى دیگرى را جایگزین کند . در بازى حوزه تخصص کودک چندان محدود و روشن نیست زیرا کودک براى تسلط یافتن بر بازى به آموزش خاصى نیازمند نیست ، شاید مهمترین تعریف بازى این باشد که: « بازى یک لذت است »

 منبع: Iran Kids ceativity

بهداشت جنسی کودکان و نوجوانان

 در بیشتر کشورهای در حال توسعه غالباً برنامه‌ها و سیاست‌های منسجم و مدونی برای حفظ و حمایت بهداشت جنسی نوجوانان وجود ندارد.....

در بیشتر کشورهای در حال توسعه غالباً برنامه ها و سیاست های منسجم و مدونی برای حفظ و حمایت بهداشت جنسی نوجوانان وجود ندارد که خود از موانع اصلی ترویج بهداشت باروری در نوجوانان به شمار می رود.

از طرفی جامعه و حتی تصمیم گیرندگان کلیدی نیز از حساسیت موضوع و نیاز به فعالیت مشترک آگاهی نداشته و در نتیجه شناخت درستی از نیازهای جسمی، روانی این دوران ندارند که عامل مهم سد راه ارائه خدمات آموزشی و مراقبت های بهداشتی به شمار می رود. زنان و مردان جوان، والدین فعلی یا والدین نسل آینده هستند که باید به آنها فرصت داده شود تا ظرفیت خود را در جهت سلامت کامل توسعه داده، نحوه پرورش فرزندان سالم را بیاموزند و از خطرات ناشی از شروع زودرس فعالیت های جنسی و حاملگی در سنین پایین برای خود و جامعه آگاه شوند و از آن اجتناب نمایند. اهمیت این قضیه به دلیل حجم بالای جمعیت جوان در سنین ۲۴ – ۱۵ سال است.

در حال حاضر متوسط سن بلوغ کاهش یافته و سن ازدواج در حال افزایش است. همچنین عقاید سنتی نیز در حال تغییر بوده، کاهش نفوذ و تأثیر خانواده، رواج شهرنشینی، مهاجرت، توسعه، توریسم و ارتباط جمعی در مجموع تغییرات وسیعی در رفتار جنسی و اجتماعی به وجود آورده است و در نتیجه نوجوانان امروزی بیشتر از سابق در معرض ارتباط های جنسی زودرس قرار دارند.

مطالعات نشان می دهد که در بعضی از مناطق آفریقا ۸۰ – ۵۰ درصد افراد ۱۹ – ۱۵ ساله و در بررسی دیگری در آمریکا دو سوم زنان مجرد روابط جنسی داشته اند. حاملگی و زایمان در سنین نوجوانی نرخ مرگ و میر مادر و نوزاد را افزایش می دهد. همچنین چون نوجوانان به استفاده از روش های پیشگیری از بارداری تمایلی نشان نمی دهند،بنابراین تعداد حاملگی های ناخواسته، سقط های غیرقانونی وبیماری های آمیزشی در اثر مقاومت های محافظت نشده افزایش می یابد. در فرزندان حاصل از این نوع بارداری ها، نارسی و کم وزنی شایع تر است. همچنین کودکان این مادران جوان در معرض بدرفتارهای های مختلف قرار گرفته و رها می شوند. تا زمانی که این گونه مسائل ادامه داشته باشد، خلاقیت و آرمان گرائی جوانان در جامعه در حال تحلیل و تصنیف خواهد بود. برای پیشگیری از این مشکلات با مشارکت خود جوانان و با توجه به فرهنگ خاص آنان باید راه های مناسب در نظر گرفته شود.

سازمان بهداشت جهانی، صندوق جمعیت ملل متحد و صندوق کودکان ملل متحد آمادگی خود را برای حمایت های لازم در این زمینه اعلام نموده اند. در کنفرانس بین المللی جمعیت در سال ۱۹۸۴ دولت ها به انجام اقداماتی در زمینه پیشگیری از حاملگی های زودرس، آموزش جنسی و راهنمایی در مورد تنظیم خانواده و نیز در دسترس قرار دادن این خدمات به نوجوانان فراخوانده شده اند.

در بررسی جهانی باروری به این نتیجه رسیده ایم که:

- زنان تحصیل کرده توانمندتر هستند

- موقعیت آنان در خانواده ارتقاء پیدا می کند

- قدرت بیشتری در اداره زندگی خود دارند

تا زمانی که امور جنسی در نوجوانان در اکثر جوامع به صورت محرمانه باشد این قشر نسبت به خطرات فعالیت های جنسی محافظت نشده بی توجه خواهند ماند.

منابع اطلاعاتی و وسایل پیشگیری از حاملگی به ندرت در دسترس نوجوانان است فعالیت های جنسی غیرآگاهانه و محافظت نشده سبب افزایش بیماری های آمیزشی از جملهایدز می شود.

بنابراین تأکید بر ادامه تحصیل نوجوانان به ویژه دختران و ارتقاء سطح فرهنگ جامعه از ضروریات است و چون الگوهای باروری و رفتار جنسی جوانان متأثر از عوامل اجتماعی و در ارتباط با احساسات و رضایت روانی آنها است، بالا بردن مهارت ها و درک افرادی که بر جوانان اثر می گذارند منافع زیادی را دربردارد. در مواجهه با نیازهای خاص جوانان و ارائه خدمات مناسب و قابل دسترس باید تلاش بسیاری صورت گیرد.

تا زمانی که امور جنسی در نوجوانان در اکثر جوامع به صورت محرمانه باشد این قشر نسبت به خطرات فعالیت های جنسی محافظت نشده بی توجه خواهند ماند منابع اطلاعاتی و وسایل پیشگیری از حاملگی به ندرت در دسترس نوجوانان است.

فعالیت های جنسی غیرآگاهانه و محافظت نشده سبب افزایش بیماری های آمیزشی از جمله ایدز می شود اطلاعات موجود نشان می دهد که میزان بیماری های آمیزشی اختصاصی جنسی در گروه سنی ۱۹ – ۱۵ سال بالاترین میزان را داشته و میزان بستری شدن اختصاصی سنی در اثر بیماری های لگن سرطان گردن رحم در کشورهای صنعتی افزایش یافته است.

اطلاعات آماری در مورد بیماران مبتلا به ایدز نشان دهنده آن است که در بسیاری از موارد عفونت HIV نتیجه ارتباطات جنسی دوران نوجوانی است.

در پژوهشی که در کشورمان ایران صورت گرفت،نتایج زیر به دست آمد:

۱) موانع اجتماعی و خانوادگی برای آموزش مسائل بهداشت بلوغ بر خلاف تصور عمومی وجود ندارد یا بسیار کم است که این موفقیت را ناشی از توجیه و توضیح طرح برای مسئولین سیاسی ـ مذهبی قبل از اجراء هماهنگی آموزش ها یا اعتقادات و باورهای مذهبی، توجه به ظرایف فرهنگی، استفاده از افراد مورد وثوق و رابطین مورد اعتماد مردم، توجه به باورها و اعتقادات و باورهای مذهبی، توجه به باورها و اعتقادات محلی، احترام گذاشتن به خانواده ها و استفاده از شیوه های صحیح آموزشی دانسته اند.

۲) میزان سواد مادران می تواند نقش مؤثری در انتقال آموزش ها به دختران داشته است.

۳) لازم است آموز ها از سنین پایین تر ۱۰ – ۹ سالگی شروع شود تا هنگام برخورد دختران با علائم بلوغ و قاعدگی نکته مبهمی برایشان وجود نداشته باشد. همچنین ضروری است در سنین بالاتر نیز وجوه دیگر بهداشت باروری آموزش داده شود.

۴) دختران در مورد تغییرات جسمی و علائم خلقی، روانی و اجتماعی بلوغ اطلاعات بسیار کمی دارند و این امر در مورد علائم روانی و تکامل رفتاری و تشخیصی محسوس تر است. آموزش، سبب افزایش اطلاعات بهبود نگرش و ارتقاء عملکرد دختران شده و موجب نگرش مثبت نسبت به پدیده بلوغ و قبول تغییرات بلوغ به عنوان تغییرات فیزیولوژیک شده است که این امر باعث رفع نگرانی ها، تقویت حس اعتماد به نفس و احترام به خویشتن می شود.

۵) از بین راه های مختلف آموزشی مثل کتاب درسی، پرسنل بهداشتی ـ درمانی و …”دختران صالح ترین و مطمئن ترین راه کسب اطلاعات را مادران خود دانسته اند بنابراین استراتژی آموزش از طریق خانواده به وسیله نیروی متشکل و داوطلب مردمی یعنی رابطین بهداشتی، با توجه به استمرار ارتباط آنان با خانواده ها و هماهنگی طبقاتی، تحصیلی و اجتماعی با آنان مطمئن ترین، مؤثرترین، امکان پذیرترین و مستمرترین راه برای آموزش دختران است.

این استراتژی به عنوان رویکرد آموزشی مردم مدار (community base) بهترین راه برای تأمین نیازهای آموزشی و همچنین تغییر فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود.

موانع بهداشت باروری نوجوانان

۱) غالباً سیاست منسجمی برای حمایت و حفظ بهداشت باروری نوجوانان وجود ندارد و در صورت وجود جوابگوی نیازهای حاضر و آتی نیست. به طور کلی جامعه و حتی تصمیم گیرندگان کلیدی از نیاز به فعالیت مشترک و حساسیت موضوع آگاهی ندارند.

۲) نوجوانان اطلاعات و راهنمایی های لازم را در خانه و مدرسه کسب نمی کنند.

۳) متأسفانه تنها راه کسب اطلاعات این کنجکاوان، نشریه های غیرعلمی، تلویزیون و فیلم های غربی با تصاویری است که بیش از آموزش روابط جنسی صحیح و عاقلانه، نشانگر و اشاعه دهنده انحرافات و بدآموزی ها است.

۴) افراد جوان و بزرگ ترها (شامل اولیاء مدرسه و والدین و…) نه تنها اغلب نسبت به مسائل خاص جوانان آگاهی و حساسیت ندارند بلکه این افراد معمولاً به علت معذب بودن و شرم از صحبت و بحث در امور جنسی نمی توانند رابطه مؤثری در زمینه رفع نیازهای آموزشی با آنان برقرار نمایند. این امر سبب می شود که مشارکت جوانان در برنامه های آموزشی و خدماتی برای همسالان خود چه از نظر شناخت نیازهای خاص آنان و یا تعیین کمیت و کیفیت این خدمات اندک باشد. 

منبع: پارسی طب