آموزش خلاق کودک محور
آموزش خلاق کودک محور چیست؟
امروزه در بسیارى از کشورهاى پیشرفته آموزش خلاق کودک‌محور به سیاست و برنامه‌ى اصلى سامانه‌ى آموزش و پرورش تبدیل شده است. آموزش خلاق کودک‌محور بر فلسفه‌ى آموزش مشارکتى و همیارى کودکان و آموزگاران و مربیان استوار است. در این شیوه‌ى آموزشى، به رشد چندگانه و همسوى کودکان که شامل رشد هوشى، هیجانى، اجتماعى و زبانى است، توجه مى‌شود و به ویژه بر رشد هیجانى و اجتماعى که بنیادهاى پرورش کودک را مى‌سازند، تاکید مى‌شود.
در شیوه‌ى آموزش خلاق کودک‌محور، برنامه‌ریزى آموزشى، همسو با برنامه‌هاى پرورشى است. در این شیوه، آموزش بدون پرورش بى‌معنا و بى‌هدف است. برنامه‌هاى آموزشى از پایین و با توجه به رغبت و گرایش کودکان طراحى مى‌شوند. در حالى که در شیوه‌ى سنتى آموزش، پرورش سیاست‌ها و برنامه‌ریزى‌‌هاى آموزشى از بالا به پایین و دستورى است، به رغبت و گرایش کودکان توجه نمى‌شود و جاى پرورش در این گونه از آموزش همواره خالى است.
در آموزش و پرورش مشارکتى، دیدگاه‌ها و گرایش‌هاى یاد‌گیرندگان، سبب مى‌شود که آموزگاران و مربیان، سازگار با استعدادهاى هر کودک به جریان یادگیرى سمت و سو دهند. در این شیوه اندیشه و هنر کودکان شکوفا مى‌شود. آموزش خلاق کودک محور تراز رغبت کودکان را مهم‌ترین اصل در فرایند یادگیرى مى‌شناسد. تا زمینه‌هاى مناسب براى رغبت کودکان فراهم نشود، آموزش برابر با اجبار و دستور است. اما هنگامى که همه چیز با رغبت کودکان برنامه‌ریزى شود، آموزش به جریانى آرامش‌دهنده و بالنده تبدیل مى‌شود. در این وضعیت است که انگیزه‌هاى کودکان براى یادگیرى افزون مى‌شود.
گونه‌ى آموزش خلاق کودک محور، واگرایانه است. در حالى که آموزش و پرورش سنتى، برپایه‌ى همگرایى و یکسان دیدن همه‌ى کودکان برنامه‌ریزى شده است. در آموزش و پرورش واگرا، هر کودک یک جهان متفاوت است که نیازها و گرایش‌هاى ویژه‌ى خود را دارد. برآیند چنین آموزشى به طور طبیعى کودکان خلاق‌ترى خواهند بود که توانایى درک بهتر و گشودن آسان‌تر رازهاى طبیعت و زندگى را دارند.
اندیشه‌ها و تخیل‌هاى متفاوت، نقطه‌ى آغاز خلاقیت است. خلاقیت پدیده‌اى دور از دسترس نیست، اگر گوهر وجودى کودکان را کشف کنیم. کودکان دوست دارند که آموزش با بازى همراه شود. برجسته‌ترین کارکرد بازى آزاد سازى انرژى‌هاى نهفته‌ى کودک و شکفتگى شخصیت اوست.
ده اصل طلایی رویکرد آموزش خلاق کودک محور
۱- آموزش برای شکوفایی
آموزش خلاق کودک محور، با به وجود آوردن فضای سالم، متن ها و افزارهای سنجیده و برنامه ریزی درست کوشش می کند که اندیشه و جان کودکان را شکفته سازد. هنگامی که شخصیت و منش کودک شکفته می شود، آفرینش گری یا خلاقیت او به بار می نشیند.
۲- آموزش برای بازی و شادی
دنیای کودکان دنیای بازی و شادی است. کودکان همواره گرایش به بازی و شادی دارند. آموزش خلاق کودک محور کوشش می کند که کودکان را از دنیای سخت و گاهی خشن بزرگسالانه با دستورهای بی احساس دور کند و فضا وکنش های شاد را برای کودکان به ارمغان بیاورد.
۳- آموزش معناگرا و پالایش گر
آموزش خلاق کودک محور همواره کوشش می کند که از نمای بیرونی پدیده ها بگذرد و به آنچه اصل است برسد. در این گونه از آموزش با افزارها و برنامه های ویژه به کودکان ژرف اندیشی و بینش درست آموخته می شود تا هستی را با تمام بزرگی و معنایش کشف کنند.
پالایش از احساس اندوه، ناامیدی، بیهودگی نقشی است که آموزش خلاق کودک محور برعهده دارد. فضا،برنامه ها و متن ها و افزارهای آموزش خلاق کودک محور به گونه ای طراحی شده اند که حس مثبت اندیشی و مثبت بودن را در کودکان تقویت می کنند.
۴- آموزش برای آگاهی و دانایی
آموزش خلاق کودک محور کوشش می کند که به کودکان آگاهی راستین درباره هستی و زندگی بدهد. من کیستم؟ جایگاه من کجاست؟ با چه هدفی باید به سوی آگاه شدن و آگاه کردن بروم. هنگامی که آگاه می شوم چگونه می توان زندگی خود و دیگران را دگرگون کنم؟ این ها همه از خویشکاری های آموزش خلاق کودک محور است.
۵- آموزش بدون رقابت
آموزش خلاق کودک محور به آزمون های درونی باور دارد. آزمون هایی که به زندگی انسان معنا می بخشد، او را کاشف دریاها و سرزمین های ناشناخته و آفرینش گر پدیده های نو می کند. آموزش خلاق کودک محور هرگز و هیچ گاه به آزمون های ظاهری که کودکان را رقیب یکدیگر می کند باور ندارد و همواره آن هارا برای زندگی کودک زیانمند می داند.
۶- آموزش برای گشایش
آموزش خلاق محور کوشش می کند که راهکارهای درست را برای پرسانه ها و دشواری های زندگی پیش پای کودک بگذارد. در این گونه از آموزش، دانستن هنگامی ارزش دارد که به کار بیاید و بتواند گره های ناگشوده را بگشاید.
۷- آموزش رشد اجتماعی
به سبب این که آموزش خلاق کودک محور با افزارهایی مانند داستان و نمایش خلاق، هیجان و احساس های کودکان را درگیر می کند، سبب رشدهای چندگانه کودک مانند رشد اجتماعی آن ها می شود که برای جامعه پذیری شان ضرورت دارد.
۸- آموزش برای همکاری و مشارکت
ٱموزش خلاق کودک محور، آموزشی در گفت و گو و درگیر کردن کنش های کودکان با یکدیگر است. کودکان در این گونه آموزش است که معنای همکاری و مشارکت را می آموزند و کوشش می کنند که آن را در زندگی فردی و اجتماعی به کار ببندند.
۹- آموزش برای آزادی و دوستی
آموزش خلاق کودک محور کوشش می کند که درک درستی از آزادی و دوستی که دو بنیان مهم زندگی انسان است، به کودکان هدیه دهد. چون کودکان با بازی و شادی آموزش می بینند، معنای آزادی را درک می کنند و چون برای بازی کردن به کودکان دیگر نیاز دارند، معنای دوستی را می آموزند.
۱۰- آموزش دوستی با مادر زمین
مواد آموزش خلاق کودک محور بر پایه ی اصول توسعه پایدار تهیه می شوند. در این گونه از آموزش به کودکان نگه داری از مادر زمین به عنوان بستری که همگان بر آن می آسایند و خوراک خود را به دست می آورند یادآوری می شود.
یکی از پیشگامان آموزش خلاق کودک محور
ماریا مونتسوری
ماریا مونتسوری"، پزشک، فیلسوف، آموزگار و انسان دوستی اهل ایتالیا بود. او در سال ۱۸۷۰ در آنکونای ایتالیا به دنیا آمد و پس از گذراندن ۸۲ سال سرشار از نوآوری و کوشش برای بهتر شدن زندگی انسان ها در سال ۱۹۵۲ در هلند درگذشت.
منبع: آموزش خلاق کودک محور
