شب ادراری کودکان

 

چرا بچه ها رختخواب خود را خیس می کنند؟

خیلی از بچه ها تا سن ۵ سالگی خود، حتی بالاتر رختخواب خود را خیس می کنند.در اغلب موارد، علت جسمانی است و یک خطا و گناه از بچه نیست.مثانه بچه ممکن است خیلی کوچک باشد.

ویا میزان ادراری که در خلال شب تولید می شود آنقدر زیاد باشد که مثانه نتواند آن را نگه دارد.در نتیجه مثانه پر می شود قبل از اینکه شب به سر آید.

برخی بچه ها خواب های عمیق تری دارند یا زمان بیشتری طول مکشد که کنترل مثانه را یاد بگیرند.بچه ها رختخواب خود را به عمد خیس نمی کنند.

خیس کردن رختخواب یک مشکل پزشکی است، نه یک مشکل رفتاری. سرزنش و تنبیه کمکی به بچه در خشک نگه داشتن خود نمی کند.

شب ادراری ممکن است امری جاری در یک خانواده باشد. اگر هر دو والدین مانند فرزندان شب ادراری دارند، بچه آنها احتمالا مشکل مشابه را دارد.

اگر فقط یکی از والدین تاریخچه شب ادراری را دارد، بچه حدود ۵۰-۵۰ شانس داشتن مشکل را دارد. برخی بچه رختخواب خود را خیس می کنند حتی اگر والدین چنین کاری را قبلا نداشته اند.

خیس کردن رختخواب ممکن است به علت یک عفونت یا بیماری عصبی باشد.کودکان با بیماری عصب اغلب در روز هم خود را خیس می کنند.

بچه ای که برای چند ماه یا حتی سال خشک بماند ممکن است به خیس کردن مجدد برگردد.علت ممکن است استرس های هیجانی باشد، مانند از دست دادن یک چیز دوست داشتنی، مشکلات در مدرسه، یک برادر و خواهر جدید، یا حتی تعلیم و آموزش خیلی زود.

چطور می توانیم در خشک نگه داشتن بچه خود کمک کنیم؟

پاسخ فوق العاده ساده است. قبل از خواب به بچه ها نوشیدنی ندهید. از دادن نوشیدنی های حاوی کافئین، مانند کولا یا چای خودداری کنید.این نوشابه ها تولید ادرار را زیاد می کنند.به بچه خود یک نوشیدنی با غذای اصلی بدهید.برای او شرح دهید که آن آخرین نوشیدنی خواهد بود که قبل از رفتن به رختخواب می نوشد.مطمئن شوید که بچه شما قبل از رفتن به رختخواب از دستشویی استفاده کند.خیلی از بچه ها ممکن است هنوز رختخواب را خیس کنند ولی این قدم ها برای شروع بود.

بچه شما ممکن است احساس بدی در مورد خیس کردن رختخواب داشته باشد. به بچه خود اجازه دهید که بداند که او مقصر نیست. به او کمک کنید که ملحفه های خیس را برداشته و در ماشین لباسشویی بریزد، اما این را به عنوان تنبیه نسازید.حمایت کننده باشید.فرزند خود را برای شب های خشک تحسین کنید.

شکیبا باشید. بیشتر بچه ها از خیس کردن رختخواب خارج می شوند. برخی بچه ها زمان بیشتری نسبت به دیگران طول می کشد.

آیا باید فرزند خود را به یک دکتر برد؟

اگر بچه شما کمتر از ۵ سال دارد، در مورد خیس کردن رختخواب نگران نباشید. بچه های زیادی تا سن ۷ سالگی شب ها خشک نمی مانند،بیشتر بچه ها زودتر به مرحله خشک بودن می رسند. یک فقره خیس کردن نبایستی موجب زنگ خطر باشد، حتی در یک کودک بزرگتر.

اگر کودک شما ۷ساله یا بزرگتر است و بیش از ۲ تا۳ بار در هفته رختخواب را خیس می کند، پزشک قادر به کمک است. اگر هر دو شب و روز خیس کردن بعد از سن ۵ سالگی اتفاق افتد، فرزند شما باید یک پزشک را ملاقات کند قبل از سن ۷ سالگی 

پزشک سئوالاتی در مورد سلامت فرزند شما و مشکلات خیس کردن خواهد پرسید. از فرزند شما خواسته خواهد شد که یک نمونه ادرار بدهد.پزشک نمونه ادرار را برای عائم عفونت نگاه می کند. با آزمایش واکنش ها در ساق ها و پاها ، پزشک می تواند برای صدمات عصبی چک کند.بعضی اوقات خیس کردن رختخواب می تواند علامتی از بیماری قند(دیابت) باشد، وضعیتی که موجب ادرار مکرر می شود.

اگر بچه شما یک عفونت دارد، پزشک می تواند دارو تجویز کند.در بیشتر موارد، پزشک در می یابد که کودک سالم و سلامت است. اگر کودک شما اساسا سالم باشد، تنوعی از راه ها در دسترس است برای کمک به بچه شما در راه توقف خیس کردن خود.

چه درمان هایی می تواند کمک به فرزند شما در جهت خشک ماندن کند؟

در مورد راه های کمک کننده با پزشک خود صحبت کنید، انتخاب های زیادی موجود است. به فرزند خود اجازه دهید انتخاب کند کدام یکی را امتحان کند.

تربیت مثانه

تربیت مثانه کمک به بچه شما می کند که ادرار را طولانی تر نگه دارد.بنویسید که در چه زمان هایی بچه شما در طول روز ادرار می کند. بعد زمان های بین رفتن به توالت را بیرون آورید. بعد از یک یا دو روز، فرزند خود را وادار به سعی در انتظار به مدت ۱۵ دقیقه اضافی قبل از استفاده از دستشویی کنید.

اگر بچه شما معمولا در ساعت ۳۰/۳ دقیقه از دستشویی استفاده می کند او را وادار کنید تا ۴۵/۳ دقیقه منتظر بماند. به آهستگی زمان را طولانی تر و طولانی تر کنید.این روش برای بچه هایی طراحی شده است که با مثانه کوچک هستند.آن کمک به مثانه می کند که کش آید و مقدار بیشتری ادرار در خود نگه دارد. صبور باشید.تربیت مثانه ممکن است چندین هفته طول بکشد، حتی چند ماه ها.

زنگ نم

یک زنگ کوچک هشدار نم می توان در تخت بچه یا زیر ملحفه قرار داد.زنگ با اولین قطره های ادرار شروع به زدن میکند. صدا بچه را بیدار می کند.فرزند شما می تواند جریان ادرار را قطع کند، بیدار شود، و از دستشویی استفاده کند.بیدار شدن همچنین یاد می دهد چطور یک مثانه پر احساس می شود.

دارو

دو نوع دارو برای درمان خیس کردن رختخواب در دسترس است. یک دارو سرعت ساختن ادرار توسط بدن را آهسته تر می کند.داروی دیگر کمک به شل شدن مثانه و نگهداری بیشتر ادرار می کند.این داروها معمولا خوب کار می کنند.به یاد داشته باشید که خیس کردن ممکن است برگردد وقتی که مصرف دارو توسط فرزند شما قطع شود.اگر این اتفاق افتاد، فرزند خود را بر دارو بگذارید برای مدت بیشتری که کمک کننده است. 

نکاتی که باید به یاد داشت 

- به صورت طبیعی، بچه های سالم ممکن است خود را خیس کنند.

-  خیس کردن رختخواب ممکن است علامتی از عفونت یا دیگر مشکلات باشد.

- خیلی از بچه ها تا سن ۵ سالگی شب ها خشک می مانند. دیگران ممکن است بیشتر طول بکشد تا خشک بمانند.

- تنبیه و سرزنش کمکی به بچه برای توقف خیس کردن رختخواب نمی کند.

- اگر فرزند شما ۷ ساله یا بزرگتر است و بیش از ۲ تا ۳ بار در هفته رختخواب خود را خیس می کند، یک پزشک ممکن است قادر به کمک باشد.

- درمان شامل تربیت مثانه، زنگ شب ادراری و داروها است.

-  بیشتر بچه ها از شب ادراری به صورت طبیعی بیرون می آیند. 

منبع: سایت پزشکان ایران

بازی درمانی چیست؟

 

مقدمه

بازی درمانی یکی از روشهای مؤثر در درمان مشکلات رفتاری و روانی کودکان است. بطور کلی بازی نقش مؤثری در رشد کودک دارد و در خلال بازی می‌توان به بسیاری از ویژگیها ، مسائل و رشد کودک پی برد. بازیهای کودکان مختلف و نوع ویژگیهایی که از خود ظاهر می‌سازند تفاوتهایی با یکدیگر دارند. هر چند نوع بازیها در گروههای سنی و بچه‌های گروه سنی مشترکاتی دارد، اما نوع شرکت کودک در بازی اهمیت ویژه دارد. بازی درمانگر در واقع از موقعیت بازی برای ایجاد ارتباط با کودک استفاده می‌کند و تلاش می‌کند به تخلیه هیجانی او و حل و فصل مشکلات او در زندگی عادی‌اش بپردازد. ویرجبینا و اسلاین از بازی درمانگران مطرح در این زمینه هستند.

اصول بازی درمانی

اسکلاین در سال 1982 اصول پایه‌ای را برای اجرای روش بازی درمانی معرفی می‌کند و معتقد است بدون رعایت این اصول رابطه و شرایط اولیه برای بازی درمانی ایجاد نخواهد شد.
 

- درمانگر باید به توسعه یک رابطه گرم و دوستانه با کودک بپردازد. این رابطه اهمیت شایان توجهی بر مؤثر بودن این روش خواهد شد. شاید درمانگر ناچار شود برای ایجاد چنین رابطه‌ای ویژگیهایی را در موقعیت بازی بپذیرد. همانطور که در شیوه‌های روان درمانی بزرگسالان ایجاد رابطه مفید بسیار ضروری و در واقع اساس کار است، در بازی درمانی کودکان نیز ایجاد چنین رابطه‌ای گام اول در شروع درمان است و بدون آن هیچ پیشرفت در کار درمان بوجود نخواهد آمد.

- درمانگر پذیرش بدون قید و شرط از کودک داشته باشد. به عبارتی کودک بدون در نظر گرفن ویژگیهای خوب و بدی که دارد یا کارهای خوب و بدی که دارد مورد پذیرش قرار بگیرد. عکس این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که درمانگر والدین یا اطرافیان به کودک چنین می‌گویند. چون این کار بد را انجام دادی دیگر دوستت ندارم، گفتن چنین مطالبی به کودک یا ایجاد شرایطی که چنین پیغامی را به کودک برساند، در کودک احساس پذیرش بدون قید و شرط را خدشه‌دار می‌سازد. کودک لازم است احساس کند او را بدون در نظر گرفتن کارهایش دوست دارند، او موجود ارزشمندی است و اگر تنبیهی اتفاق می‌افتد کاری که توسط او انجام گرفته زشت بوده و نه شخصیت او. بر این اساس درمانگر تلاش می‌کند در طول جریان بازی درمانی چنین احساسی را در کودک زنده کند.

- باید شرایط و موقعیتی حاکی از احساس آزادی برای کودک بوجود بیاید. بازی درمانگر این کار را با کنار گذاشتن روشهای محدود کننده سخت گیرانه انجام می‌دهد، تا کودک احساس آزادی کند. این آزادی ، آزادی در عمل و رفتار و همچنین آزادی در احساس را شامل می‌شود. بطوری که بتواند احساست خود را بدون احساس محدودیت ظاهر سازد. به عنوان یک مثال در یک جلسه بازی درمانی کودک چنین آزادی را احساس می‌کند که عروسک کوچکی را که نمادی از برادر کوچکتر است، مفصلا کتک بزند.

- درمانگر حضور فعال و عملکرد سریعی در جریان درمان دارد. بر حسب شرایط و موقعیتهایی که پیش می‌آید رفتارهایی که از کودک سر می‌زند به موقع وارد عمل می‌شود و با مداخله مثلا تفسیر احساسات و استفاده از رفتارهای جایگزین به کودک کمک می‌کند.

- درمانگر تواناییهای کودک را مهم و با اهمیت می‌شمارد و تلاش می‌کند و در فرصتهای مناسب از آنها برای حل مشکل استفاده کند. درمانگر برای این کار باید تلاش زیادی در جهت شناخت کودک و بویژه تواناییهای او انجام دهد و زیرکانه از این تواناییها به نفع کودک استفاده کند. به عبارتی به صورت فعالانه‌ای کودک را در جریان درمان شرکت می‌دهد و با تأکید بر مهارتهای او ، او را در جریان درمان بطور مسئولانه هدایت می‌کند.

- در شرایطی که در جریان بازی درمانی ایجاد می‌شود بیشترین نقش اولیه را کودک ایفا می‌کند. کودک شرایط بازی را می‌سازد و بازی درمانگر به عنوان هدایت کننده و تفسیر کننده روشهای او را پیگیری می‌کند. درمانگر هیچ نوع بازی و شرایطی را برای کودک القا نمی‌کند و کودک را آزاد می‌گذارد تا به بازی بپردازد و درمانگر آن هوشیارانه بازی او را مورد بررسی قرار می‌دهد و از آن برای درمان کودک استفاده می‌کند.

- درمانگر تلاش نمی‌کند که فرآیند درمان را سرعت ببخشد. بازی درمانی به صورت تدریجی ادامه و گسترش می‌یابد تا به نتیجه مورد نظر برسد.

- در کنار آزادی و اختیار عمل که کودک در جریان بازی دریافت می‌دارد محدودیتهایی تنها با هدف نزدیک سازی درمان به دنیای واقعی اعمال می‌شود و توجه کودک را به مسئولیت خود و احساسات خود جلب می‌نماید.

موقعیت مناسب برای بازی درمانی

بازی درمانی معمولا در کلینیکهای مشاوره و درمانی که مجهز به اتاق بازی کودک هستند، انجام می‌گیرد. در این اتاقها فضای مناسب و اسباب بازیهای مناسب برای بازی قرار داده می‌شود. اما در هر حال بازی درمانی را در هر مکانی که مجهز به یکسری وسایل مورد نیاز برای بازی باشد که رفتار عمل کودک را محدود ننماید، می‌توان انجام داد. این روش گاه در مهد کودکها و مدارس نیز ممکن است انجام شود.

کدام اختلالات با روش بازی درمانی می‌توانند درمان شوند؟

انواع اختلالاتی را که ریشه در احساسات و هیجانات کودک ، سازگاری او با محیط و ... دارند، می‌توان با این روش درمان کرد. افسردگی کودکان ، ترسهای کودکان ، مشکلات رفتاری که ریشه اضطرابی دارند شب ادراری ، ناخن جویدن ، دروغ گفتن ، پرخاشگری و ... را می‌توان با استفاده از این روش حل کرد.  

منبع: رشد شبکه ملی مدارس

قهرمانان دختر و زن در کتابهای کودکان چه جایی دارند؟

 

 زنان و دختران سهم کمتری در میان قهرمانان کتاب های کودکان دارند.

این نتیجه یک پژوهش تازه در دانشگاه فلوریدای آمریکا است که به تازگی منتشر و مطرح شده است. در این پژوهش، نزدیک به ۶ هزار کتاب کودک و نوجوان که بین سال های ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰ منتشر شده اند، بررسی شده اند. نتیجه این بود که در ۵۷ درصد کتاب های کودکان که هر سال منتشر شده اند،‌ نقش های اصلی به مردان و پسران داده شده و تنها در ۳۱ درصد از کتاب ها، زنان و دختران نقش محوری داشته اند. 

ه باور این پژوهشگران، این پیامی به کودکان می رساند که زنان و دختران، کمتر از مردان در جامعه نقش و اهمیت دارند. بر اساس نتایج این پژوهش، در هر سال، شخصیت های جانوری مرد، در ۲۳ درصد از کتاب ها، نقش محوری داشته اند، در حالی که نقش محوری شخصیت های جانوری زن، تنها ۷/۵ درصد در سال بوده است. 

کتاب های برگزیده جایزه کارنگی، کتاب های فهرست معروف کتاب های کوچک طلایی آمریکا و بسیاری از فهرست های معتبر دیگر ادبیات کودکان، در میان کتاب های بررسی شده در این پژوهش هستند. به گفته دست اندرکاران این پژوهش، در قرن بیستم، کتاب هایی با شخصیت های جانوری مرد،‌ بیشتر از دو و نیم برابر کتاب هایی با شخصیت جانوری زن در دسترس و معمول بوده اند. 

پژوهشگران اشاره کرده اند که در سال های پس از ۱۹۹۰، با رواج شخصیت های انسانی در کتاب های کودکان، تبعیض جنسی در شخصیت های داستان ها بسیار کمرنگ شده است. ملوین برگس، نویسنده کتاب های کودکان و برنده جایزه کارنگی درباره این موضوع به گاردین می گوید: "به نظر من مشکل در نوشتن کتاب هایی با شخصیت های محوری زن به شکلی که برای پسران جذاب باشد است. این یک حقیقت تلخ است که کتاب هایی که برای پسران نوشته می شود، به سرعت به دام کلیشه ها می افتند و شخصیت های پرماجرا و قهرمان های آن ها معمولا مرد خواهند بود."

ما، آن فاین، نویسنده انگلیسی ادبیات کودک، بر این باور است که  مشکل فراتر از نبودن شخصیت های زن در داستان هاست. او می گوید: "چگونه نشان دادن شخصیت های زن هم خودش مشکل بزرگی است. معمولا شخصیت های زن و مرد نقش های کلیشه ای دارند و زن ها همان نقش های آشپزی و برطرف کردن نیاز های کودکان را دارند. نویسندگان باید کمی به این مسئله دقت کنند و دایره نقش پذیری را گسترش بدهند. یک مرد هم می تواند آشپزی کند و زنان هم می توانند شغل هایی داشته باشند که در عرف، مردان انجام می دهند."

ه باور فاین، درفهرست هایی که اخیرا برای پسران پیشنهاد می شود، بیشتر کتاب هایی با محتوای فانتزی و پر از خشونت به چشم می خورند و تعداد بسیار کمی کتاب های خانوادگی و طنزآمیز در میان آن ها وجود دارد. به این ترتیب، پسران به این نتیجه می رسند که درگیر شدن در عواطف خانوادگی و احساست مسئله آن ها نیست.

 نتیجه این پژوهش در مقاله ای با نام جنسیت در کتاب های کودکان قرن بیستم، در ماه آوریل (ماه فروردین/اردیبهشت) نشریه جنسیت و جامعه  چاپ شده است.  

منبع: کتابک به نقل از http://www.guardian.co.uk/

با حقوق کودک آشنا شویم

امروزه ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که تقریبا همه می‌دانند، هر فرد زیر 18 سال یک کودک است و حق دارد مورد مراقبت و محافظت قرار بگیرد.

ولی همیشه اینگونه نبوده است. از بیستم نوامبر 1989 و با پذیرش پیمان­نامه حقوق کودک توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود که جهان توانست از یک مجموعه حقوق قانونی برای تمامی کودکان و نوجوانان بهره­مند شود. این قوانین در مدت زمان کوتاهی پس از تصویب مورد پذیرش عمومی همگان قرار گرفتند. 

تنها چند ماه پس از پذیرش این پیمان­نامه، 20 کشور آن را به رسمیت شناختند. و امروزه، 191 کشور پیمان نامه حقوق کودک را پذیرفته­اند. در واقع، تنها دو کشور –سومالی و ایالات متحده آمریکا- هستند که هنوز این پیمان نامه را به رسمیت نشناخته­اند، گرچه آن را امضا کرده­اند که نشان می­دهد قصد دارند آن را به رسمیت بشناسند، ولی هنوز چنین کاری نکرده­اند.

پیمان­نامه حقوق کودک از نظر وسعت به رسمیت شناخته شدن قدرتمندترین پیمان­نامه در سطح جهان است. این پیمان­نامه، حقوق شما و اینکه چگونه باید اجرا شوند را در قالب 54 بند و همچنین دو بند الحاقی بیان می­کند.

این پیمان­نامه با بیان این موضوع شروع می­شود که هر شخص زیر 18سال (تعریف کودک)، بدون توجه به جنسیت، اصل و نسب، دین یا ناتوانی­های احتمالی نیاز به مراقبت و حفاظت دارد زیرا کودکان اغلب بسیار آسیب­پذیر هستند (بند 1 و 2).  پیمان­نامه همچینن می­گوید که دولت ‌ها باید اقداماتی به عمل آورند تا مطمئن شوند به حقوق کودکان احترام گذاشته می­شود (4). پیمان­نامه در پایان راههایی برای عملی کردن این نظریات و نظارت بر پیشرفت آن بیان می­کند (41 تا 54).

عدم تبعیض (2): شما نباید از نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، ملیت، اصلیت اجتماعی یا قومیتی، یا هر گونه عقیده سیاسی یا غیر از آن، دارایی یا وضعیت تولد خود یا ناتوانی خود ، سود یا ضرر ببینید.

بیشترین نفع کودک (3): قوانین و اقداماتی که بر کودکان تاثیر می­گذارند باید بیشترین نفع کودک را در اولویت قرار داده و بیشترین سود را به او برسانند.

حق بقا، رشد و مراقبت (6): مقامات کشور شما باید از شما محافظت کرده و رشد کامل شما را نظر جسمی، روحی، عاطفی و اجتماعی تضمین کنند.

مشارکت (12): شما حق دارید در تصمیماتی که بر شما تاثیر می­گذارند نظر بدهید و نظر شما نیز باید تاثیر داشته باشد.

در حالیکه مشغول آشنا شدن با حقوق خود هستید سعی کنید ببینید هر یک از چهار اصل بیان­شده چگونه پایه و اساس مفاد پیمان نامه را تشکیل داده اند.

این ‌ها حقوق شما هستند. در صورتیکه از آنها آگاه نباشید، چگونه می‌توانید بفهمید که آیا حقوق شما رعایت می­شوند یا خیر؟ پس سعی کنید با آنها بیشتر و بیشتر آشنا شوید!

منبع: یونیسف

کتاب درمانی چیست؟

 

کتاب درمانی یک واژه قدیمی است. مفهوم اساسی کتاب درمانی، بازپروری از راه خواندن است. فکر کتاب درمانی از آن جا بر می خیزد که انسان به تعیین هویت با دیگران از راه ادبیات و هنر علاقمند است. کتاب درمانی تعامل بین خواننده و ادبیات است. در روش درمان با کتاب، مطالب خواندنی که در اختیار خواننده قرار می‌گیرد، تاثیر درمانی و شفابخشی دارد.

اگرچه این مفهوم طیف گسترده ای از کاربری ها را در بر می گیرد، در این بخش ما تنها به کاربری آن در گستره کودکان و نوجوانان در بحران می پردازیم: زمانی که کودکان و نوجوانان با مشکلات اجتماعی، احساسی یا شخصی رو به رو هستند و نیاز به کتاب درمانی دارند.

متخصصین رشد و پرورش کودکان، بارها، کتاب درمانی را برای مواردی که کودکان در فشارهای روحی مانند بستری بودن در بیمارستان، از دست دادن دوست و جدایی والدین،‌ یا در شرایط جنگ و رخداد های طبیعی همچون سیل و زلزله قرار می گیرند، توصیه کرده‌اند. ادبیات می‌تواند کودکان را در درک عواطف خود، همذات‌پنداری با شخصیت‌هایی که احساس‌های مشابه را تجربه می‌کنند و نیز کسب بینشی نوین نسبت به چگونگی برخورد دیگران با همان مشکلات، یاری رساند.کتاب می‌تواند نقشی همچون آینه را برای کودکان بازی کند؛ به این معنا که بازتاب‌‌دهنده‌ی ویژگی‌های ظاهری، روابط، احساس‌ها، اندیشه‌های آن‌ها در پیرامونشان باشد. همچنین کتاب می‌تواند چون پنجره‌ای رو به جهان باشد که کودکان را به نگاه فراتری از خود و پیرامون‌شان دعوت کند تا با شخصیت‌ها و شرایط پیوند برقرار نمایند. 

ادبیات به چهار شیوه در رشد عاطفی کودکان سهیم می‌شود:

• نخست، ادبیات به کودکان ثابت می‌کند که در بسیاری از احساس‌ها مانند دیگران هستند و این ‌که بروز این احساس‌ها و عواطف در آن‌ها امری عادی و طبیعی است.
• دوم، ادبیات، هرگونه احساس را از نقطه‌نظرهای گوناگون به بررسی می‌گیرد و تصویری کامل از آن به دست می‌دهد و برپایه‌ی اصولی، آن احساس ویژه را شناسایی می‌کند.
• سوم، کنش‌های شخصیت‌های گوناگون نقطه‌نظرهایی را برای شیوه‌های برخورد با عواطفی ویژه ارائه می‌دهد.
• چهارم، ادبیات به روشنی نشان می‌دهد که هر فرد عواطف گوناگونی را تجربه می‌کند و دیگر این ‌که این عواطف گاهی در تضاد و کشمکش با یکدیگر قرار می‌گیرند.

کودکان هنگام کتاب درمانی سه فرایند را تجربه می کنند: فرایند همانند سازی، فرایند پالایش روانی و فرایند بینش درون.
از آن جا که کودکان و نوجوانان در بیشتر موارد خود را به جای شخصیت های کتاب یا قهرمان های  اصلی داستان می گذارند، چنانچه در پروژه های کتاب درمانی، کتاب های مناسبی گزینش شوند، همانند سازی به آن ها کمک می کند تا مشکلات خود را شناسایی کنند و هنگامی که در می یابند در رویارویی با این گونه مشکلات تنها نیستند،‌ احساس آرامش و امنیت می کنند و از تنهایی و تشویش آن ها کاسته می شود. زمانی که این همانند سازی صورت گرفت،‌ فرایند پالایش روانی نیز انجام می شود. کودک و نوجوان از جنبه احساسی در گیر داستان می شود و می تواند احساسات خود را در شرایطی امن بروز دهد. با همانند سازی و پالایش روانی، کودک و نوجوان برای تجزیه و تحلیل مشکلات خود توانمندتر می شود. این گونه تحلیل ها سبب افزایش آگاهی و در ک عمیق تر آن ها از خود و ارتباط با دیگران می شود. این خود آگاهی کودک و نوجوان را قادر می سازد تا دریافت های خود را از رخدادها دگرگون کند و رفتارهایش را بهبود بخشد.

کتاب درمانی می تواند به شکل انفرادی و یا گروهی انجام شود. در کتاب درمانی های انفرادی، ‌کتابی برای یک فرد خاص با یک نیاز ویژه برگزیده می شود. آن کودک یا نوجوان خاص می تواند کتاب را خود بخواند یا برایش خوانده شود. فعالیت هایی که پس از خواندن کتاب طراحی شده اند به شکل انفرادی با آن کودک و یا نوجوان انجام شود. کودک و یا نوجوان درباره آن کتاب با آموزگار، کتابدار و یا هر فرد بزرگسال که با او کار می کند، می تواند گفت و گو کند،‌ گزارشی درباره داستان بنویسد و یا احساسات خود را به شکل هنر نقاشی یا هر گونه دیگر از هنر بیان کند. در این پروسه کودک و نوجوان از فشار های احساسی رها می شود و در ضمن با تحلیل ارزش های اخلاقی و برانگیخته شدن تفکر انتقادی در او، بر خود آگاهی او افزوده می شود و می تواند ارزیابی های شخصی و اجتماعی خود را بهبود بخشد. نتیجه آن خواهد شد  که او رفتارش را بهبود بخشد و بتواند موضوع های مهم زندگی را درک کند.

در کتاب درمانی های گروهی، کودکان و نوجوانان داستانی را بلند می خوانند یا برایشان کتابی خوانده می شود. گفت و گوی گروهی و فعالیت های جمعی در پی این خواندن انجام می شود. آن ها در این بحث ها در می یابند که تنها نیستند و می توانند مشکلات خود را با دیگران سهیم شوند.

اگرچه کتاب درمانی برای حل مشکلات کودکان در بحران است، اما تنها به این موارد محدود نمی شود. به طور کلی ادبیاتی که زندگی کودکان را بازتاب می دهد، می تواند کودکان را در حل مشکلات و ناشناخته های زندگی خود یاری دهد. 

گام های کتاب درمانی:

• شناسایی نیازهای کودکان و نوجوانان مورد هدف
• گزینش مواد مناسب
• طراحی فضا و زمان نشست ها (از پیش مخاطبان را درباره چگونگی گرداندن جلسه آگاه کنید).
• طراحی فعالیت های پس از کتاب خوانی
• گفت و گو درباره داستان یا کتاب
• نوشتن درباره کتاب یا داستان،‌ نقاشی و اجرای نمایش
• برانگیختن کودکان برای فعالیت ها بیشتر (پرسش های بیشتر درباره موضوع کتاب یا داستان).
• اختصاص زمان استراحتی به کودکان – دادن فرصتی برای واکنش آن ها به داستان

معرفی فعالیت های بیشتر:

• بازگویی دوباره داستان
• گفت و گوی عمیق تر درباره داستان (برای نمونه می توان  درباره کارهای درست و غلط شخصیت های اصلی، ضعف و قوت آن ها، درباره اصول اخلاقی و قوانین  بیشتر گفت و گو کرد).
• فعالیت های هنری (صحنه هایی از داستان را تصویرگری کنند، با استفاده از کلاژ عکس و روزنامه تصویرهایی از داستان را بازنمایی کنند).
• نوشتن خلاق (برای نمونه داستان را به شکل دیگری بازنویسی کنند، ‌تصمیم های شخصیت های داستان را تجزیه و تحلیل کنند).
• نمایش خلاق (نقش بازی کنند، و یا با ساختن عروسک های داستان، آن را به شکل نمایش عروسکی اجرا کنند).

برگردان: 

زهره قایینی

منبع: 

Nola Kortner Aiex.”Bibliotherapy” . ERIC Clearinghouse on reading, English, and communication Digest 82.

منبع: 

Mardziah Hayati Abdullah(2002) “ What is Bibliotherapy?” ERIC Clearinghouse on reading, English, and communication Digest 177,EDO-CS-02-08[2]  

 

لینک: کتابک

چگونه کودکان را با تاریخ آشنا کنیم؟

 

کودکان برای آنکه هویت‌ یابی کنند، باید بدانند از کجا آمده‌ اند، چه گذشته‌ ای دارند و گذشتگان برای آن‌ ها چه میراثی به جا نهاده‌ اند. کودکان تنها به کمک آگاهی از تاریخ خود می‌ توانند مناسبات دنیای کنونی را درک کنند، بدانند که امروز از دیروز شکل‌ گرفته است و از امروز برای ساختن آینده درس بگیرند.

با معرفی تاریخ در جایگاه واقعی خود، می‌توان کودکان را از سنین پیش دبستانی به این مقوله علاقه‌ مند کرد و با تشویق آن ‌ها به خواندن کتاب‌ های تاریخی و مشارکت‌ فعال در یافتن و گرد‌آوری داده ‌های تاریخی، پیوند آن‌ ها را با گذشته و نسل‌ های پیشین محکم کرد.
کودکان و نوجوانان از راه خواندن کتاب‌ های تاریخی کشور خود و دیگر کشورها از یکسویه نگری، بزرگ‌ بینی غیر واقعی ملت و سرزمین خود و خوار داشت دیگر ملت ‌ها و سرزمین ‌ها باز داشته می‌ شوند و تفاهم و درک متقابل را می ‌آموزند.
چگونه کودکان پیش دبستانی را با تاریخ آشنا کنیم
با کودکان پیش دبستانی نمی‌ توان از رخداد های تاریخی و پادشاهان و سیاستمداران گذشته و سرگذشت آن‌ ها سخن گفت. همه چیز درباره‌ ی گذشته باید به شکل داستان و افسانه برای آن ها بیان شود. درک گذر زمان از گذشته به حال، مبنای درک کودکان از تاریخ است. کودکان پیش دبستانی می ‌توانند گذر زمان را بفهمند، رویدادهای روزهای گذشته را به یاد آورند و برای روز، هفته، یا ماه آینده برنامه‌ بریزند.
آشنا کردن کودکان از سنین پیش دبستان با مفهوم کلی تاریخ از راه فعالیت های ساده و سرگرم کننده با مشارکت خود آن ها، به کودکان کمک خواهد کرد تا در آینده نگرشی همه جانبه و علمی به تاریخ پیدا کنند.
 روش کار کودکان پیش دبستانی از شنیدن ماجراهای کودکی پدر و مادر خود لذت می‌ برند. باید از این علاقه ی آن ها بهره گرفت و با فعالیت‌ های جذاب و سرگرم‌ کننده، مفهوم گذر زمان را به آن‌ ها آموخت.

• با نشان دادن عکس‌ های خانوادگی مادر مادربزرگ، پدر پدربزرگ (در صورت امکان) مادربزرگ و پدر بزرگ و مادر و پدر به کودکان، از آن ‌ها بخواهید این عکس ‌ها را به ترتیب زمانی (از گذشته تا کنون) کنار هم بگذارند.
• سپس با کودکان درباره‌ ی تفاوت آرایش چهره‌ ها، پوشاک و فضای عکس‌ ها گفت‌ و گو کنید و از خاطرات خود درباره ‌ی عکس‌ ها حرف بزنید.
• عکس‌ های خودتان (مادر - پدر) را کنار عکس‌ های مراحل مختلف رشد فرزندتان بگذارید و باز هم درباره‌ ی تفاوت‌ هایی که با گذشت زمان در چهره، پوشاک، اندام، آرایش موی سر و صورت هر کدام پدید آمده ‌اند، با او گفت ‌و گو کنید.
• مربیان پیش دبستانی می‌ توانند با دعوت کودکان به سخن گفتن از رویدادهای روز، ماه، فصل گذشته، آن‌ ها را به خوبی با مفهوم گذشت زمان آشنا کنند.
• مربیان می ‌توانند با پرسش ‌هایی همچون: وقتی پدر و مادر تو بچه بودند، چطور لباس می‌ پوشیدند؟ در مهد کودک شان (در صورتی که به مهد کودک می‌ رفته ‌اند)‌ چه کارهایی می ‌کرده‌ اند؟ اسباب بازی ‌های شان چگونه بود؟ آن‌ ها را به گرفتن پاسخ این پرسش ‌ها از پدران و مادران‌ شان تشویق کنند تا کودکان بتوانند گذشته و حال را از راه این فعالیت، با هم مقایسه کنند.
• نشان دادن عکس‌ هایی از کوچه ها و خیابان ‌ها، مغازه‌ ها، لباس‌ ها، کفش‌ ها و ظرف ‌های قدیمی و پرسش از کودکان درباره ‌ی تفاوت ها یا همانند‌های ‌شان در امروز نیز از راه‌ های تقویت تفکر مقایسه ‌ای در کودکان است.
• می‌ توان از کودکان خواست با اجازه‌ ی مادر و پدرشان لباس‌ ها و کفش‌ های‌ شان را از آغاز تاکنون به مهدکودک بیاورند و به کمک دیگر کودکان، اندازه و شکل آن‌ ها را با هم بسنجند.
• مربیان می‌ توانند کودکان راتشویق کنند تا چیزهای قدیمی‌ ای را که در دسترس خانواده است، با اجازه‌ ی پدران و مادران شان به مهدکودک بیاورند ودرباره‌ ی زمان استفاده از آن ‌ها، کاربرد آن‌ ها و تفاوت‌ های ‌شان با همانند‌های کنونی آن ‌ها، با آگاهی ‌هایی که از بزرگتر ها به دست آورده‌ اند، برای کودکان دیگر سخن بگویند. به این ترتیب موزه ‌ی کوچکی در مهدکودک ترتیب می‌ دهند و با مفهوم موزه و اهمیت آن نیز آشنا می‌ شوند

چگونه دانش‌ آموزان دبستانی  را با تاریخ آشنا کنیم
گرچه در کتاب های تاریخ و اجتماعی دوره ی دبستان، دانش آموزان با برخی تعاریف در زمینه ی نهادهای سیاسی و اجتماعی و حکومت های مختلف آشنا می شوند، مفهوم تاریخ به عنوان یک علم و اهمیت و جایگاه آن در تعیین سرنوشت انسان، به شرح خسته کننده و کسالت بار نبردها و فهرستی دراز و بی فایده از نام ها و مکان ها که به زودی در ذهن فرار کودکان، جای خود را به داده های دیگری می دهند، تقلیل می یابد. در این مقطع، می ‌توان با گسترش درس تاریخ به مطالب بیرون از کتاب و فعالیت های عملی، برگزاری کارگاه های مختلف درباره ی هر درس یا درس های مهم با مشارکت خود کودکان، با بهره گیری از مجموعه ی "تاریخ ادبیات کودکان ایران" و کتاب راهنمای "گام به گام با تاریخ" آن ها را به مقوله ی علمی تاریخ و خواندن کتاب‌ های تاریخی علاقه‌ مند کرد. توجه دادن کودکان به وضعیت و جایگاه همسالان خود در طول تاریخ ایران، برای کودکان جالب و ضروری است.
فعالیت های پیشنهادی:
در بخش تاریخ درس تعلیمات اجتماعی کلاس پنجم دبستان، می ‌توان یکی از درس‌ ها همچون درس صفویه یا قاجاریه و انقلاب مشروطیت را برگزید و افزون بر مطالب درسی، در زمینه ی درس‌ ها فعالیت‌ هایی گیرا و گسترده انجام داد:

• از دانش‌ آموزان یا فرزندان تان بخواهید هر چه درباره‌ ی دوره‌ ی صفویان، قاجاریان و انقلاب مشروطه می‌ دانند برای شما بازگو کنند.
• از آن ‌ها بخواهید اگر پرسشی درباره‌ ی اوضاع این دوره دارند که پاسخ آن در درس نیامده است، یادداشت کنند و با شما یا جمع در میان بگذارند.
• سپس شما پرسش‌ هایی را که به نظرتان می بایست در درس به آن پاسخ داده شود، با آن ها در میان بگذارید.
• با بهره‌ گیری از کتاب تاریخ ادبیات کودکان ایران (ج ۲) و نیز با مراجعه به کتابخانه‌ ی مدرسه، تکلیف دادن به دانش‌ آموزان برای مراجعه به کتاب‌ های مرجع، از جمله "فرهنگنامه‌ کودکان و نوجوانان" و نیز تهیه‌ ی فهرستی از کتاب ‌های مناسب دانش‌آموزان این پایه، درباره‌ ی این دوره‌ های تاریخی، اطلاعات لازم را گردآوری کنید.
• از کتاب تاریخ ادبیات کودکان ایران (ج ۲) بخش مربوط به دوره‌ ی صفویان را بخوانید و با ساده ‌کردن مطالب آن، درباره‌ ی ویژگی‌ های این دوره، از جمله تأثیر تمرکز حکومت بر زندگی کودکان و فرهنگ ایران با دانش ‌آموزان سخن بگویید.
• از دانش‌ آموزان بخواهید درباره ‌ی پایتخت صفویان (اصفهان) و آثار و بناهای تاریخی آن بنویسند.
• به آن ‌ها بگویید اگر عکس‌ هایی از اصفهان دارند، به کلاس بیاورند. می‌توانید به آن‌ ها تکلیف بدهید که در سفر به اصفهان از بناهای تاریخی آن عکس بگیرند و به کلاس بیاورند. سپس با کمک دانش‌آموزان عکس بناهای تاریخی، گردشگاه‌ ها، مراکز مذهبی و.... را طبقه‌ بندی کنید و در آلبومی بچسبانید.
• از دانش‌ آموزان بخواهید با استفاده از اطلاعات خود و آگاهی‌ هایی که از کتاب‌ های مرجع و کتاب های مربوط به اصفهان به دست می‌ آورند، برای هرعکس توضیحی بنویسند از جمله: درباره‌ ی زمان ساخت (آیا در دوره‌ ی صفویان ساخته شده است؟)، سازنده‌ ی بنا، اهمیت ویژگی‌ های آن، جایگاه بنا (آیا در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شده است؟)
• درباره‌ ی هنرمندان به ویژه نگارگران دوره‌ ی صفوی با دانش‌آموزان سخن بگویید و با استفاده از کتاب تاریخ ادبیات کودکان ایران (ج ۲) و کتاب ‌های مربوط به نگارگری ایران، آن‌ ها را با این هنرمندان و آثارشان آشنا کنید. در صورت امکان می‌ توان از آثار آن‌ ها عکس تهیه کرد و همچون رهنمود پیشین، آلبومی از کارهای شان با زیرنویس شامل آگاهی لازم درباره‌ ی عنوان اثر، پدیدآورنده‌ ی اثر، و موضوع آن ترتیب داد.
• درباره‌ ی رواج نقالی، تعزیه، نمایش‌ های مذهبی و پرده‌ خوانی در دوره‌ ی صفویه، با استفاده از کتاب تاریخ ادبیات کودکان ایران (ج ۲) با دانش‌ آموزان سخن بگویید و درباره ‌ی هریک از آن‌ ها توضیح دهید. سپس از دانش‌ آموزان بخواهید به انتخاب خود برای یکی از رویداد های تاریخی یا مذهبی به شکل گروهی پرده‌ ای بکشند و از میان گروه‌ های خود، یک نفر را برای پرده‌ خوانی برگزینند و کارشان را در کلاس اجرا کنند.
• از دانش ‌آموزان بخواهید اگر درس دوره‌ ی قاجار و انقلاب مشروطه را خوانده ‌اند درباره‌ ی آن دوره و جنبش مشروطه توضیح دهند.
• پرسش‌ هایی را که در درس پاسخ آن‌ ها را نیافته‌ اند، یادداشت کنند. آموزگار هم پرسش ‌هایی درباره ‌ی این دوره و جنبش مشروطه مطرح کند.
• دانش ‌آموزان از کتاب ‌های مربوط به انقلاب مشروطه، فرهنگنامه  کودکان و نوجوانان و تاریخ ادبیات کودکان ایران (ج ۲ و ۳ ) پاسخ پرسش‌ های خود و آموزگار را بیابند.
• سپس با استفاده از کتاب‌ های نام برده، دانش‌آموزان را گروه‌ بندی کنید. هر گروه باید درباره‌ ی مطلبی همچون: دوره‌ ی قاجار، وضعیت و جایگاه کودکان در این دوره، علت رخداد جنبش مشروطه، بزرگان و رهبران و قهرمانان این جنبش، تغییراتی که پس از این جنبش در وضعیت و جایگاه کودکان پدید آمده، دگرگونی ‌در سامانه‌ ی آموزش و پرورش، کتاب ‌های درسی و مقایسه‌ ی آن در دوره ‌ی قاجار و پس از انقلاب مشروطه، پیشگامان آموزش و پرورش نو، مقاله‌ هایی بنویسند و با عکس و تصویر همراه کنند.
• این مقاله‌ ها در کلاس ارائه شوند و دیگران درباره‌ ی آن‌ ها گفت ‌و گو کنند. 

چگونه دانش ‌آموزان دوره‌ ی راهنمایی را با تاریخ آشنا کنیم

دانش آموزان دوره ی راهنمایی، در کتاب درسی تاریخ خود، با یک رشته نبردها، جا به جایی های قدرت، تغییر پی در پی حکومت ها و دست به دست شدن سرزمین ها، از دست رفتن پاره هایی از خاک ایران یا افزوده شدن سرزمین هایی به آن، آشنا می شوند، بی آنکه از پیش زمینه ی روابط علت و معلولی میان این پدیده ها، مناسبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در دوره های مختلف تاریخی و درک تاریخ در جایگاه علم چیزی دستگیرشان شود. آن ها به ناچار تمام درس های تاریخ را از بر می کنند و در فاصله ی کوتاه زمانی به فراموشی می سپارند. به این ترتیب، نمی توان از آن ها انتظار داشت که در سنین بالاتر از حافظه ی تاریخی برخوردار باشند تا از ناکامی ها ی دوباره پیشگیری کنند و به کامروایی ها و پیروزی های سرزمین شان در طول تاریخ، برخود ببالند.
در این مقطع نیز می‌ توان با بهره‌ گیری از مجموعه‌ ی "تاریخ ادبیات کودکان ایران"  و کتاب راهنمای "گام به گام با تاریخ" در کنار کتاب درسی تاریخ در پایه‌ های مختلف، درس‌ ها را با فعالیت های عملی گوناگون، به مفاهیم و مقوله‌ های گسترده ‌تر و گیراتر برای دانش ‌آموزان گسترش داد.
 فعالیت های پیشنهادی:

در پایه ی اول راهنمــــایی

• درسی از کتاب تاریخ پایه‌ ی اول راهنمایی، همچون «سلسله‌ ی هخامنشی چگونه به وجود آمد؟» اوضاع اداری و همسایگان ایران در زمان هخامنشیان را هنگام تدریس، برای آموزش مشارکتی برگزینید.
• از دانش‌ آموزان بخواهید با توجه به آنچه از کتاب درسی خود درباره‌ ی تاریخ این دوره آموخته‌ اند، پرسش‌ هایی را که هنوز در زمینه‌ ی وضعیت این دوره برای آن‌ ها بی‌پاسخ مانده‌ اند، یادداشت کنند.
• شما نیز پرسش‌ هایی طرح کنید، از جمله: چه نیازهایی سبب برپایی حکومت‌ ها می‌شود؟، حکومت هخامنشی چه ویژگی‌ هایی داشته است؟، آیا این ویژگی‌ ها به نظر دانش ‌آموزان مثبت بوده یا منفی؟ چرا؟، یک کتاب تاریخی باید چه معیار هایی داشته باشد تا بتوان به داده ‌های آن اعتماد کرد؟
• سپس با دانش‌ آموزان برای یافتن پاسخ پرسش ‌ها به گفت‌ و گو بپردازید.
• از آن‌ ها بخواهید گروه‌ های پژوهشی تشکیل دهند و با بهره ‌گیری از کتاب ‌های مرجع همچون "فرهنگنامه‌ کودکان و نوجوانان" یا " تاریخ ادبیات کودکان ایران" (ج ۱)، و مراجعه به کتابخانه‌ ی مدرسه برای یافتن کتاب‌ های دیگری درباره ‌ی این دوره، پژوهش ‌هایی درباره ‌ی زندگی مردم به ویژه کودکان در دوره‌ ی حکومت هخامنشیان، آموزش و پرورش  و تصویرگری و ادبیات در آن دوره انجام دهند.
• هر گروه باید دستاورد پژوهش خود را به شکل مقاله در اختیار کلاس بگذارد. پس از اصلاح و تکمیل مقاله‌ها می‌ توان آن‌ ها را برای استفاده ی دیگر دانش‌ موزان مدرسه به کتابخانه داد.

در پایه‌ ی دوم راهنمـــــایی

• یکی از درس‌ های کتاب تاریخ، همچون خوارزم شاهیان و مغولان را برگزینند.
• از دانش‌ آموزان بخواهید (اگر در حال تدریس این درس هستید)‌ پس از پایان درس هر پرسشی را که درباره‌ ی این دوره دارند و در کتاب تاریخ پاسخ آن را نیافته ‌اند، مطرح کنند.
• شما نیز پرسش‌ هایی در این زمینه مطرح کنید:
• چرا و به سبب وجود چه زمینه‌ هایی، مغولان به ایران حمله کردند؟
• یورش مغولان بر زندگی و وضعیت فرهنگی کودکان آن دوره چه تأثیراتی به جای گذاشت؟
• ایرانیان برای تداوم فرهنگ و دانش در کشور خود در این دوره، چه کردند؟
• چنگیزخان مغول چه ویژگی‌ هایی داشته است؟
• وضعیت آموزش و پرورش، فرهنگ، هنر و دانش پس از حمله‌ های مغولان به ایران، چه دگرگونی ‌هایی یافت؟
• سپس از دانش‌ آموزان بخواهید گروه‌ های پژوهشی تشکیل دهند، هر گروه به انتخاب خود یکی از این پرسش‌ ها یا پرسش‌ های خود دانش‌ آموزان را انتخاب کند و با بهره‌ گیری از کتاب تاریخ ادبیات کودکان (ج ۲) کتاب‌ هایی که ممکن است در کتابخانه مدرسه در این ‌باره باشند، و دیگر کتاب ‌هایی که دبیر، کتابدار، یا پدران و مادران در اختیار اعضای گروه می‌گذارند، پژوهشی انجام دهد و گزارش پژوهش خود را در اختیار کلاس بگذارد.
• پس از پایان ارائه‌ ی گزارش ‌ها در کلاس و اصلاح و تکمیل آن‌ ها، می‌ توان گزارش‌ ها را برای استفاده ‌ی دیگر دانش‌ آموزان مدرسه، به کتابخانه داد.

در پایــــه‌ ی سوم راهنمــــایی

• یکی از درس‌ های کتاب تاریخ را که تدریس کرده ‌اید، همچون صفویان (۱ و ۲) برگزینید.
• از دانش ‌آموزان بخواهید پرسش ‌های خود را درباره‌ ی این دوره (که پاسخ آن‌ ها را در کتاب درسی نیافته ‌اند) مطرح کنند.
• شما نیز پرسش ‌هایی فراتر از موضوع درس مطرح کنید:
• حکومت صفویان بر وضعیت سیاسی ایران چه تأثیراتی داشت؟
• در دوره‌ ی صفویان وضعیت مذهب، امنیت و هنر و فرهنگ چگونه بود؟
• کدام‌ یک از پادشاهان صفوی از دیدگاه سیاسی و ملی اهمیت بیشتری دارند؟
• زندگی کودکان و آموزش وپرورش آن ‌ها در این دوره چه ویژگی‌ هایی داشت؟
• آثار تاریخی که از دوره ‌ی صفویان باقی مانده ‌اند، چه نام دارند؟
• آیا این آثار جزء میراث‌ تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می ‌آیند؟ اگر بله، چرا؟
• وظیفه‌ ی ما برای حفظ آن ‌ها چیست؟
• آیا این آثار تنها میراث فرهنگی ایران هستند یا میراث فرهنگی جهان نیز به شمار می ‌آیند؟ کدام ‌یک؟
• سپس از دانش ‌آموزان بخواهید برای یافتن پاسخ پرسش‌ های خود و شما، گروه‌ های پژوهشی تشکیل دهند. هر گروه به انتخاب خود یکی از این موضوع ‌ها را برای پژوهش انتخاب کند و با بهره‌ گیری از مجموعه ی تاریخ ادبیات کودکان ایران (ج ۲) و دیگر منابع و اسنادی که با راهنمایی شما، کتابدار و پدران و مادران به آن‌ ها مراجعه می‌ کنند، به پژوهش بپردازند.
• هر گروه باید گزارش پژوهش خود را به کلاس ارائه دهد. پس از پایان‌ کار، می‌ توان آن ‌ها را در اختیار کتابخانه ‌ی مدرسه گذاشت.
• خواندن حکایت‌ ها، برای نمونه «حکایت‌ آموزگار نادان» از کتاب «تاریخ ادبیات کودکان ایران» (ج ۲)،  نمونه هایی از ادبیات عامیانه، داستان ها و حماسه‌ های عامیانه‌‌ ی دینی در این دوره به شکل جمعی، کار را برای دانش ‌آموزان گیراتر خواهد کرد. 

منبع: کتابک 

http://ketabak.org/tarvij/node/1110

معرفی کتاب: آموزش خلاق ریاضی پایه: فلسفه و روش

 

محمدهادى محمدى. تهران: چیستا، ١٣٨۷. ١۲۵ص. مصور سیاه و سفید. بها: ۲۵٠٠ تومان. ISBN 

:964-7940-27-0  

در این کتاب با چه مفاهیمی آشنا می شوید؟  

این کتاب دو بخش دارد. در بخش نخست، موضوع آموزش خلاق ریاضی پایه برای کودکان، فلسفه و روش، روند تاریخی، دشواری ها و روش های آموزشی دانش ریاضی پایه بررسی شده است. همچنین به گونه ای پراکنده به توانایی ها و گنجایش های شناختی کودکانی که مخاطب این مجموعه هستند، گریزی می زند تا بزرگ ترها بدانند، کودکان مانند آنها نمی اندیشند و برای یادگیری دانش های منطقی نیاز به شگردهایی ویژه دارند.   

بخش دوم، راهنمای آموزشی لولوپی +۱ است. راهنمای آموزشی لولوپی +۱ کوشش می کند تا آن جا که ممکن است، آموزگاران، مربیان و بزرگ ترها را با سازوکارهای آموزشی، استانداردهای آموزش ریاضی، ناگفته ها و زاویه های پنهان این کتاب آشنا کند.  

مجموعه ی لولوپی با خیلی چیزها و خیلی کسان ناهمساز است!  

شاید این خصلت کتاب های درسی باشد که نگارندگان آن، شیرین ترین چیزها را با تلخ ترین مفهوم ها و ریختها بسته بندی می کنند و به دست بچه ها می رسانند.  

 برنامه های درسی همیشه همین گونه هستند. گروهی آن بالا بالاها می نشینند و بعد می گویند همه ی بچه ها باید ریاضی بخوانند، و کمی هم درس اخلاق یا کلمات قصار درباره ی سودمندی دانش ریاضی چاشنی آن می کنند. کسی از آنها نمی پرسد که بچه ها با شنیدن این نام عجیب و غریب چه فکر می کنند؟ آیا درکی از آن دارند؟  

 برای آنها که این برنامه ها را می نویسند، این چیزها مهم نیست! تنها همه ی بچه ها باید کتاب ریاضی آنها را بخوانند. و اگر این کتاب ها را که مجموعه ای شکل و عدد بی روح هستند، متوجه نشدند، جای نگرانی نیست، می توانند دوباره سر همان کلاس بنشینند و باز همان درس را تکرار کنند. یا اگر خانواده و آموزگار تشخیص دادند، از کتاب های کمک آموزشی در همین زمینه استفاده کنند تا کتابی را که نمی فهمند، بفهمند. آن گاه نوبت گروهی دیگر می شود که در این سو و آن سوی شهر نشستهاند و کتاب های تست ریاضی پایه های گوناگون را می نویسند، از هر رنگ و شکلی. همه ی آنها البته در راستای همان کتاب اصلی هستند.  

 این داستان هر ساله تکرار می شود و گروهی که کارشان آماده سازی کودکان شش و هفت ساله برای کنکور است، تجارتخانهشان را درازا و پهنای بیش تری می بخشند. به راستی اکنون آیا سخنان شازده کوچولو معنا پیدا نمی کند؟ آیا دانش ریاضی به ابزار پولسازی برای گروهی که هدفشان تنها و تنها پول درآوردن از هر راهی و با هر افزاری است، تبدیل نشده است؟  

 اگر این کتاب ها برای کودکان ما دانشی نمی شود که بتوانند در روزگار بزرگسالی با کاربرد آن زمین را بشکافند و از دل زمین آب دربیاورند و کشت و کار و تولید کنند، برای آن گروهی که کتاب های تستی می نویسند و منتشر می کنند، پول که می شود!  

 بنابراین مجموعه ی لولوپی با کسانی که در اندیشه ی خرید و فروش احساسها، و نیازهای کودکان هستند و کودکان را برای سودجویی های خود نیاز دارند، ناهمساز است. مجموعه کتاب های لولوپی کودکان را برای تست زنی، کنکور و از این حرف های گنده آماده نمی کند، بلکه کوشش می کند چنین چیزهایی را از ذهنشان پاک کند!  

فلسفه ی نگارش مجموعه های لولوپی  

این مجموعه ی آموزشی در راستا و چارچوب آموزش خلاق کودک محور تهیه شده است و کوشش می کند که آموزش ریاضی را در الگویی تازه به کودکان ایرانی و همه ی کودکانی که با زبان فارسی آشنایی دارند، ارائه دهد.  

 بنابراین این مجموعه ی آموزشی با فلسفه ای ویژه تهیه شده است که با فلسفه ی آموزش و پرورش رسمی همسو نیست. فلسفه ی ما: آموزش برای گشایش است! گشایش و کشف! گشایش و کشف خود و جهان پیرامون!  

ما برای آموزش ریاضی، کوشش می کنیم که آن را به بنیاد و اصل خود برگردانیم. همان گونه که شازده کوچولو می گوید: آنچه اصل است به چشم نمی آید...  

 شاید بتوانیم به کودکان بگوییم و نشان دهیم که دانش ریاضی آن نیست که شما را از آن می ترسانند و می هراسانند. برای همین در آموزش دانش ریاضی، اصل را بر آمیختن احساس ها و عواطف با شناخت منطقی قرار داده ایم. اگر قرار باشد سه گوشه را تعریف کنیم، نمی گوییم: شکل مسطحی است که از وصل کردن سه نقطه ی غیرواقع بر یک خط راست به دست می آید.  

 بلکه کوشش می کنیم این شکل را در طبیعت، در کوهها و در سنگها و در افزارها بیابیم و هرگز هم نام مثلث را به کار نمی بریم که از زبان روزمره و گنجایش ذهنی کودکان فراتر است. بنابراین در آموزش دانش ریاضی، ما دو سطح کارکردی مغز، یعنی بخش چپ را که کارکردهای منطقی دارد با بخش راست که کارکردهای احساسی و عاطفی دارد، به هم آمیخته و با آن «داستانک های لولوپی» را ساخته ایم. به سخن دیگر ما درس از نیاکان آموخته و به روش های گذشتگان برگشته ایم.  

 در آن روزگار که آدمی بر دیواره های غارها نقاشی می کرد، بین علم و هنر یا دانش ریاضی و هنر، جدایی وجود نداشت. هر دوی آنها برای انسان یک خاستگاه داشتند. همان گونه که کودکان همواره چنین بوده اند. به سخنی «کودکان کم سن و سال نیز مانند گذشتگان گرایش به مجزا کردن چنین فعالیت هایی ندارند. اتفاقی که می افتد این است که آنها در حین بزرگ تر شدن به گونه ای تربیت می شوند که به تدریج اندیشه، احساس، ادراک و رفتارشان بر این گونه جداسازی ها منطبق می شود»  

 آیا می توان دوباره به گذشته برگشت و احساس را با دانشهایی چون ریاضی پیوند داد؟ 

 اگر ما بتوانیم چنین کنیم، از خشکی آنچه درباره ی دنیای ریاضی گفته می شود، کاسته خواهد شد و کمک می کند که کودکان آرام آرام این دنیای شگفت و شیرین را درک کنند.  

اختیار نه اجبار  

 فلسفه ی ریاضی آموز لولوپی اختیار است نه اجبار، و این گفته ی افلاطون را سرلوحه ی کار خود قرار می دهد که: کودکان هرگز یاد نخواهند گرفت، مگر این که بخواهند یاد بگیرند. به گفته ی او آموزش اجباری هرگز به ذهن نمی چسبد.  

 البته باید گفت آنچه امروزه به آموزش اجباری (Compulsory education) شناخته شده است، اجباری برای بزرگسالان است که شرایط آموزش کودکان را فراهم سازند. بر پایه ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر همه ی کودکان باید آموزش ببینند. در این بند اجبار نهفته است. باید یعنی اجبار. اجبار برای دولت، جامعه و خانواده. همانند این که ما باید کودکان را از خطرهای گوناگون دور نگه داریم، آموزش اجباری نیز زندگی آنها را در آینده و در بزرگسالی آسوده تر می کند.  

 اما آموزش اجباری از گونه دیگری نیز وجود دارد. هنگامی که ما کودکان را مجبور به آموختن مواد و متن های دشوار و خشک، نامهربانانه و درک ناپذیر می کنیم. آیا کودکان را می توان با روش های نامناسب و افزارهای ناسنجیده آموزش داد؟ تفسیر سخن افلاطون به گونه ی دیگر این است: کودکان را نباید با آن روشها و افزارهایی که خسته کننده، کسالت بار و همراه با تنبیه و شکنجه است، آموزش داد. زیرا این گونه از آموزش بازخورد منفی دارد. کودکان به جای آموختن دوستی و دانش، نفرت و دشمنی را می آموزند. ما در ریاضی آموز لولوپی، می خواهیم به کودکان یادآوری کنیم که دانش ریاضی، دانش هراس و رنجش نیست. به سخن دیگر، این بار، فلسفه ی ما این است: ریاضی، دانشی برگرفته از طبیعت و سرشار از منطق و احساس است، پس باید برای کشف آن، احساس و هیجان کودکان را درگیر کرد.  

 روش ما نیز این است: آموزش ریاضی از راه هنر و زیبایی شناسی با توجه به آخرین دستاوردهای آزموده شده با کودکان.  

آموزش ریاضی سخت تر یا آسان تر؟  

ریاضی آموز لولوپی اگرچه کوشش می کند که کار آموزش ریاضی را از جنبه های گوناگون برای کودکان آسان تر و پرمایه تر سازد، اما کار بزرگ ترهای خانواده، مربیان مهد کودک و آموزگاران را ساده تر نمی کند. بزرگ ترها، آموزگاران و مربیان باید با ریزبینی با فلسفه ی آموزش خلاق ریاضی پایه آشنا شوند. اگرچه ممکن است بگویند که وقت کافی برای این کار ندارند! اما آنها که کودکان را دوست دارند و می خواهند آینده ای پربارتر و سرشارتر برای آنها بسازند، مجبورند که بخشی از زمان خود را برای نونهالان هزینه کنند. مشارکت در آموزش، اصلی شناخته شده در فلسفه ی آموزش خلاق است.  

آموزش دانش ریاضی از راه ادبیات  

چرا آموزش ریاضی از راه ادبیات؟ 

 اما در جامعه هایی مانند جامعه ی ما، شیوه و سبک آموزش بسیار فرسوده و از کارافتاده است. آنچه امروزه در کشورهای پیشرفته به عنوان آموزش ریاضی مطرح است، آمیختی از روش های خلاق و هزینه بر کنشمحور است که کودکان را در هنگام آموزش به هیجان می آورد. تصور کنید در یک روز سرد پاییزی، در ساختمانی نیمه ویران که نام کلاس درس برآن نهاده شده است، سی تا چهل شاگرد کلاس اول در کنار هم بر روی نیمکت های گاهی شکسته نشستهاند و آموزگار کتاب ریاضی را گشوده است و برای این کودکان که برخی نگران نان شب، برخی نگران ناامنی در خانه و برخی نیز بیانگیزه برای آموختن هستند، از مجموعه ها سخن می گوید. این مجموعه ها تنها روی کاغذ حضور دارند و دانش آموزان هیچ گاه به گونه ای ملموس آنها را حس نمی کنند. چون حس نمی کنند نمی توانند مجموعه ها را تجسم کنند. و البته تجسم، بخشی از فرایند اندیشهورزی است که اگر حذف شود، گام های بعدی اندیشهورزی ناکارآمد می ماند. نویسنده برای جبران این کمبود، راه حلی را یافت که در مجموعه ی «فارسی آموز ادبی» به کار برده است و پاسخ شایسته ی آن را نیز گرفته است. باید ادبیات را محور قرار داد و کودکان را در آموزش به هیجان آورد.  

 در وضعیت امروزی من نویسنده نمی توانم کلاس های سرد و نیمه تاریک را به محیط های به ینه ی آموزشی تبدیل کنم. چون نیرو و توان آن را ندارم. اما می توانم با دنیای داستان، برای آنها فضاهای گرمی بسازم که در آن ریاضی را آموزش بینند و از آموختن آن لذت ببرند.  

کدام کودکان می توانند از این مجموعه بهره ببرند؟  

چهار سالگی زمانی است که شما می توانید داستانک های لولوپی را برای کودکان بخوانید، بی آنکه بر یادگرفتن مفاهیم ریاضی نهفته در آن پافشاری کنید. گام به گام به این هدف نزدیک شوید. راهنمای این کار در بخش دوم وجود دارد. آن را با ریزبینی بخوانید. به این نکته که کودک در کجا این آموزش را می بیند، خانه، کودکستان، یا دبستان توجه داشته باشید.  

 آموزش در خانه برای کودک یگانه، باید با هوشیاری همراه باشد. زیرا کودکان ریاضیپریش (ailuclacsy) هنگامی برای ما شناخته می شوند که در کنار کودکان دیگر بررسی و سنجیده شوند. این کار به مشاوران و کارشناسان زبده نیاز دارد. در چنین حالتی مجموعه کتاب های لولوپی می تواند به این کودکان بسیار کمک کند.  

 آیا کودکان ما کمتوان جسمی یا ذهنی هستند؟ در چنین حالتی چگونه باید به آنها دانش ریاضی را آموزش داد؟  

 این کتاب برای کودکان کم بینا و نابینا کاربرد ویژه دارد، زیرا آموزش های آن حسی و عاطفی است و شما می توانید از ابزارهای ویژهای مانند «لمس کن و بگو!» یا ابزارهای آموزش کنشمحور که در موارد گوناگون کاربرد آن سفارش شده است، بهره ببرید. همچنین کودکان کمتوان ذهنی نیز که نیازمند آموزش عاطفی هستند، می توانند از این کتاب بهره ببرند. بهترین مخاطبان این کتاب، کودکان ۴ ساله تا ۷ ساله هستند. با این همه در موارد ویژه می توان در سن های کم تر یا بالاتر نیز از این کتاب بهره برد.  

افزارهای سنجش شما از مجموعه ی لولوپی چیست؟  

اسنادی که صندوق پشتیبانی ازکودکان (یونیسف) در چارچوب کنفرانس داکا با نام «درک کیفیت آموزش» در سال ۲۰۰۵ منتشر کرده است، هرگونه نگرش کیفی به آموزش را بر بستر پنج بنیاد دیده است. این سند تاکید دارد که ارزیابی کیفی آموزش، برپایه ی عناصر پنج گانه ی آموزندگان، محیط، اندرونه، فرایندها و برآیندها (outcomes) انجامپذیر است. این بنیادها بخشی از حق کودکان برای ماندن، پشتیبانی شدن، پیشرفت کردن و مشارکت داشتن است. هنگامی که ما به کودکان آموزش می دهیم: باید این عوامل یا مولفه ها را ببینیم. و از خود بپرسیم:  

ما به چه کودکانی آموزش می دهیم؟  

محیط آموزشی آنها چگونه و از چه کیفیتی برخوردار است؟ 

اندرونه ی آموزشی یا محتوا که شامل متن و متن های رسانه ای و افزارهای تکنولوژیک و افزارهای مکمل آموزشی مانند بازیچه های آموزشی است، از چه کیفیتی برخوردارند؟  

کیفیت فرایندهای آموزشی برچه مبنایی طراحی و برنامه ریزی شده اند؟  

این بنیادها یا مولفه ها، از جنبه ی کیفی به چه برآیندها یا نتیجه ای می رسد؟  

 هرگاه می خواهید مجموعه کتاب های لولوپی یا هر کتاب و مجموعه ی دیگری را بسنجید، به این اصول که برآمده از آزموده ها و اندیشه های والا است، توجه کافی نشان دهید. مطمئن باشید که پاسخ هایی شایسته دریافت خواهید کرد.  

منبع: شرکت نشر چیستا  

http://cheesta.com/fa/node/24 

معرفی: بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات کودکان ایران

 

  بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات کودکان ایران یکى از پایگاه هاى "مرکز اطلاع رسانى فرهنگ و ادبیات کودکان ایران" (ایرانک) است . این پایگاه  بر بنیاد یافته های "موسسه پژوهشى تاریخ ادبیات کودکان" استوار است که در طول نزدیک به یک دهه بیش از ده‌ها هزار سند و یافته از حوزه‌هاى گوناگون زیستى و فرهنگى کودکان و نوجوانان گردآورى کرده است. تجربه‌هاى پژوهشى موسسه نشان مى‌دهد که قلمرو زندگى و فرهنگ کودکان و نوجوانان در ایران و در بخش‌هاى بزرگى از جهان همچنان ناشناخته و دور از دسترس است. بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات کودکان ایران با هدف دستیابى پژوهشگران، دانشجویان، استادان‌، نویسندگان‌، تصویرگران و همه دست‌اندرکاران فرهنگ و ادبیات کودکان که نیاز به چنین یافته‌هایى دارند، پایه‌ریزى شده است.  

 تجربه چند ساله موسسه پژوهشى تاریخ ادبیات کودکان در گردآورى منابع موجود حکایت از گستردگى دامنه اطلاعات در  حوزه کودک و نوجوان دارد. زیرا زندگى کودکان خود شامل حوزه‌هایى مانند بهداشت، آموزش ‌و ‌پرورش‌، حقوق،‌ کار،‌ هنر و فرهنگ‌، پوشاک‌، سرگرمى‌ها و بازى‌ها و ده‌ها مقوله دیگر مى‌شود. در هر یک از این مقوله‌ها صدها و گاه هزاران سند یافت مى‌شود که پس از پردازش اطلاعاتى کاربرد پیدا مى‌کند. در این بانک، اطلاعات خام پس از پردازش و ویرایش به عنوان رکوردهاى اطلاعاتى ثبت و آماده استفاده مى‌شوند. برقرارى امکان دسترسى آسان و سریع به اطلاعات درست و کامل درباره فرهنگ و ادبیات کودکان و نوجوانان ایران از گذشته تا کنون نه تنها تامین‌کننده نیازهاى اطلاعاتى پژوهشگران ایرانى است، بلکه به پژوهشگران دیگر کشورها نیز در این زمینه کمک خواهد کرد تا در پژوهش‌هاى تطبیقى، با رویکردى جهانى و تاریخى با آگاهى از تمام مستندات موجود و ارزیابى آن‌ها بتوانند پژوهش‌هاى خود را به سرانجام برسانند. 

ساختار بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات کودکان ایران به گونه‌اى طراحى و برنامه‌ریزى شده است که جستجوگران با مراجعه مستقیم به بانک بتوانند، اطلاعات توصیفى و چکیده مطالب مورد نیاز خود را دریافت کنند. در برخى موارد رونوشت کاملى از اسناد نیز در دسترس ایشان قرار خواهد گرفت. طراحى این بانک به گونه‌اى است که در آینده مى‌تواند پشتوانه و مخزن اطلاعاتى یک شبکه پیوسته کودک و نوجوان در ایران باشد.

  سودمندى‌ها :١. دستیابى یک جا به اطلاعات گسترده و متنوع
٢. دستیابى به اطلاعات در هر زمان، هرکجا
٣.  دستیابى به اطلاعات درست و مستند
٤.  بازیابى اطلاعات به شکلى روشمند و آسان برای همه‌ى مخاطبان با توانمندى‌هاى متفاوت

ویژگى‌ها:
١.  ایجاد ارتباط بین فیلدهاى ١٤ پایگاه با یکدیگر
٢.  مصور بودن بسیارى از پایگاه‌ها
٣. سفارش online اطلاعات
٤. ارتباط پیوسته و دو سویه اطلاع رسان با کاربر

  مخاطبان:مخاطبان ایرانک بانک، پژوهشگران، نویسندگان، تصویرگران، کتابداران و اطلاع رسانان، مروجان کتابخوانی، استادان، آموزگاران، دانشجویان، دانش آموزان، و همه علاقه مندان به فرهنگ ادبیات کودکان ایران اند. ایرانک بانک نه تنها مى‌تواند به هم میهنان در درون و برون ایران یارى برساند، بلکه براى همزبانان افغانى و تاجیک کاربرى دارد و فراتر از آن براى همه‌ى پژوهشگران علاقه مند به فرهنگ ایران در مراکز دانشگاهى و پژوهشى در سراسر دنیا قابل استفاده است.

  پوشش موضوعی:
تمامى منابع اطلاعاتى با دو دیدگاه  “درباره کودک و نوجوان” و “براى کودک و نوجوان” براى گروه سنى پیش از تولد تا شانزده سالگی با پوشش موضوعی: تاریخ ادبیات کودکان و نوجوانان، ادبیات شفاهى (افسانه‌ها، متل‌ها، لالایی‌ها)، ادبیات نوشتاری، شخصیت‌شناسى ادبیات کودکان، ادبیات کودکان و نوجوانان جهان در ایران، مراکز فرهنگى کودکان، و حوزه‌هاى موضوعى وابسته همانند:  آموزش و پرورش ( تئورى‌هاى آموزشى و آموزشگران بزرگ)، بازى و سرگرمى، چاپ و نشر، زندگینامه، مراکز اطلاع‌رسانى، مراکز آموزشى و… 

   پوشش زمانى:   دوره تاریخى از جنبش مشروطه تا سال ١٣٥٧

   زبان سیستم:   زبان اصلی بانک اطلاعات فارسى است. ٣-٥% اطلاعات به زبان انگلیسى نیز قابل بازیابى است که شامل: معرفى بانک اطلاعات، اطلاعات توصیفى و کلید واژه‌هاى موضوعى منابع است.

  داده‌هاى اطلاعاتى:تمام داده‌ها بر پایه پوشش موضوعى و زمانى از منابع گوناگون گردآورى مى‌شود. این داده‌ها بنابر نوع منابع و اطلاعات در پایگاه‌های مختلف قرار مى‌گیرند.  

عنوان‌هاى کلى گونه‌هاى اطلاعاتى:١. کتاب(نسخه خطى، چاپ سنگى، چاپ ماشینى): شامل اطلاعات توصیفى و تحلیلى کتاب‌هاى کودک و نوجوان فارسی، ترکى، کردى، ارمنى و آشورى (منابع اولیه) و کتاب‌های درباره‌ی کودکان و نوجوانان (منابع ثانویه) اعم از کتاب‌هاى تالیفى و ترجمه

٢. متن نشریه/مقاله : شامل اطلاعات توصیفى و تحلیلی گزیده‌ی مطالب نشریه‌های فارسى براى کودکان و نوجوانان (منابع اولیه) و درباره ی آنها (منابع ثانویه) اعم از تالیف و ترجمه

٣. نشریه: شامل اطلاعات توصیفی و تحلیلی نشریه های کودک و نوجوان فارسی، ترکى، کردى، ارمنى و آشورى (منابع اولیه) و نشریه های

٤. پایان‌نامه: شامل اطلاعات توصیفى و تحلیلی پایان‌نامه‌هاى فارسى درباره ی کودکان و نوجوانان

٥. سند: شامل اطلاعات توصیفى و تحلیلى اسناد فارسى درباره ی کودکان و نوجوانان

٦. گزارش، جزوه: شامل اطلاعات توصیفى و تحلیلى گزارش‌ها، پروژ‌ه‌هاى تحقیقاتى و جزوه‌هاى فارسى سازمان‌ها، نمایشگاه‌ها و گردهمایى‌ها در ایران درباره ی کودکان و نوجوانان

٧. تصویر کتاب/ نشریه: شامل اطلاعات توصیفى و تحلیلى گزیده‌ی تصاویر کتاب‌های کودکان و نوجوانان و نشریه‌هاى

٨. عکس: شامل اطلاعات توصیفى و تحلیلى، عکس‌هاى شخصیت‌ها، اماکن، همایش‌ها، نمایشگاه‌ها،… (ایرانی) درباره ی کودکان و نوجوانان

٩. سرگذشتنامه: شامل سرگذشتنامه، فهرست آثار و فعالیت‌ها، جایزه‌ها و نقد آثار، عکس شخصیت‌هاى ادبی، علمی، هنری ایرانى که درباره یا برای کودکان و نوجوانان فعالیت داشته یا دارند و شخصیت‌هاى خارجى که آثار آن‌ها در ایران ترجمه شده اند.

١٠. سازمان‌ها: شامل اطلاعات توصیفی و شرح فعالیت‌ها و وظایف سازمان‌هایی که دررابطه با کودکان و نوجوانان فعالیت مى‌کنند و مراکز آموزشى کودکان و نوجوانان(مدرسه‌ها، کودکستان‌ها، فرهنگسراها،…)

١١. حقوق کودک: شامل شرح مواد حقوق مدنی و جزایی کودک و نوجوان در ایران

١٢. جایزه‌ ادبى- هنرى: شامل اطلاعات توصیفى، تاریخچه و شیوه‌ى برگزارى و اهدای جایزه به آثار کودکان و نوجوانان در ایران و جایزه‌هاى خارجى که کتاب‌هاى ایرانى موفق به دریافت آن‌ها شده‌اند

١٣. ناشران: شامل اطلاعات راهنما، شرح فعالیت‌ها، کتابشناسی نشر کتاب‌های کودکان و نوجوانان و جایزه‌هاى ناشران ایرانى کودکان و نوجوانان (منابع اولیه) درباره ی کودکان و نوجوانان (منابع ثانویه)

١٤. گنج واژه⁄ تزاروس: بانک واژگان تخصصى ادبیات کودکان و نوجوانان به فارسى و انگلیسى 
 

لینک: http://www.iranak.info/Fa/AboutUs/